Tuesday, August 25, 2009

Шотланд нутгаар хэсүүчилсэн нь-1

Саяханыг болтол Шотланд бол Англи орны нэг хэсэг юм гэсэн ойлголттой байлаа. Энэ бодлоо шотланд хүнтэй хуваалцсан бол тун эвгүй байдалд орох байжээ. Яагаад гэвэл Их Британи бол бидний ярьж заншсанаар зөвхөн Англи биш харин Англи, Уэлс, Шотланд гэсэн гурван хэсгээс бүтдэг. Шотландчууд бол гарал үүслээрээ англичуудаас тэс өөр юм гэнэлээ. Өнөөгийн шотландчуудын өвөг дээдэс бол Ирландаас нүүж ирэгсэд болоод (хаанаас ч юм ирсэн) далайн дээрэмчид гэнэ. Бодвол викинг гаралтай улс байсан болов уу. Ямар ч гэсэн 11-р зууныг хүртэл кэлтик овгийн скот хэлээр ярьдаг байсан гэх. Орчин үед хүн амын 30% хувь нь энэ хэлээр чөлөөтэй ярьдаг гэсэн баримт хаа нэгтэй харсан санагдана. Бүгд англиар ярих боловч нутгийн өвөрмөц сонин аялагатай, дасаагүй хүн ойлгоход бэрх. Бас нутаг нутгийн аялга хоорондоо ялгаатай гэх, бидний ихэнх цагаа өнгөрөөсөн баруун хэсгийн оршин суугчид тун өвөрмөц аялагатай юм гэнэлээ.

Засаг захиргааны хувьд Их Британи ба Умард Ирландын Вант Улсын бүрэлдэхүүн хэсэг ч эдийн засаг, боловсрол, эрүүл мэндийн байгууллагын тогтолцоо англиас арай өөр. Жишээ нь ерөнхий боловсролын сургуулийн бүтэц өөр, өөрийн гэсэн шалгалтын тогтолцоотой. Шотландад оршин суугч хэн бүхэн болоод Их Британиас бусад Европын холбооны улсын иргэд дээд боловсрол үнэгүй эзэмших эрхтэй. Хөл бөмбөг, рэгби гэх спортын төрөлд шотланд Их Британиас тусдаа баг гаргаж өрсөлддөг юм байна. Одоо ч гэсэн тусгаар улс байгуулах хүсэл сонирхолтой хүмүүс нэлээд бий, тусгаар тогтнолын талаар бүх нийтийн санал асуулга явуулах сураг гарч байна лээ.

Ерөнхийдөө англичуудад таатай бус ханддаг юм уу гэж ажиглагддаг. Энэ нь тусгаар тогтнолын төлөөх олон жилийн тэмцэл, түүхээсээ улбаатай болов уу. Энэ жилийн Уимбилдоны аваргын төлөө өрсөлдөж түрүүлчихэж магадгүй гэгдэж байсан шотланд тэннисчин Анди Муррай хөл бөмбөгийн дэлхийн аваргад англи л биш бол хэн ч түрүүлсэн яахав гэж ярилцлага өгч байсан юм гэнэлээ. Хүмүүсийн ааш зан англичуудаас өөр. Илүү нээлттэй хүмүүс санагдсан. Замд таарсан хэн бүхэн бидэнтэй тун найрсаг харьцаж, эртний танилтайгаа таарсан мэт хууч хөөрч байсныг тэмдэглүүштэй. Магад энэ бүхэн мэддэг хүмүүстээ сонин биш байх гэж бодсон ч сэтгэгдэлээ хуваалцахгүй байж төвдсөнгүй. Үзсэн харсанаа дараагийн бичлэгтээ оруулъя.

Monday, August 24, 2009

Эргээд ирлээ



Хүүхдүүдийн зуны амрлат эхэлмэгц хөлөнд хий орчих шиг зүгээр сууж болохгүй хаашаа ч юм яарч алсад одмоор санагддаг. Энэ жил нутаг явах төлөвлөгөөтэй байсан ч визээ сунгуулах гээд паспортаа хураалгасан тул хил давах эрхгүй ч зуны дэлгэр цагт яаж гэртээ суугаад байхав гээд Шотланд нутгаар гурван долоо хоног хэртэй тэнүүлчилж яваад ирлээ. Явсан нохой яс зууна гэгчээр яваагүй газар явж, уулзаж байгаагүй хүмүүстэй таарч, энд байхад сэтгэл яагаад хөндүүр, хөнгөн гунигтай байдгийнхаа учрыг олчих шиг болсон шүү. Ямар ч гэсэн явсан газрынхаа сониноос зураг хөрөгтэй бичлэг бэлдэж байгаа, та бүхэнд сонин байх болов уу гэж бодож байна. Эзгүйд орж гарч байсан та бүхэндээ баярлалаа.