Цайны мөнгө

Олоон жилийн өмнө анх Америкт ирэхдээ сууж явсан онгоц саатаад би Лос-Анжелесийн онгоцны буудлын зочид буудалд хонож таарсан юм. Анх энд ирж байсан болохоор юм болгон сонин хачин санагдаж байж билээ. Эндхийн онгоцны буудлын ойролцоох зочид буудлууд үйлчлүүлэгчдээ өөрийн жижиг автобусаар зөөдөг юм л даа. Тэгээд маргааш нь цааш явахаар буудлаас гарах болоход буудлын ажилтан залуу уриалгахан гэгч нь "Таны ачааг автобусанд хийж өгөхү үү?" гэхээр нь ачаа ихтэй явсаныг хэлэх үү, их л олзуурхаад "тэг, тэг" гэсэн. Тэгээд автобусандаа суутал нөгөө залуу дахин дахин "Та ачаагаа шалгасан уу?" гээд хэд хэдэн удаа асуугаад байх, автобус юуг ч юм хүлээгээд байв. Би их л гайхаад энэ ю болоод байгаа юм бол гээд хажууд сууж байсан хятад хүүхнээс асуувал наадах чинь чамайг цайны мөнгө өгөхийг хүлээгээд байгаа юм гэдэг байгаа. Би гэдэг хүн монголоос гарахдаа нэг ч задгай долларгүй дандаа зуутын дэвсгэр авч гарсан хүн их л хүнд байдалд орсон юм. Тэгээд ямар ачаа зөөж өгсөн хүнд $100 өгчилтэй биш, учраа тэр хүүхэнд хэлбэл онгоцны буудал дээр мөнгөө задлуулаад өгөхөөр болж, цайны мөнгөний өрнөөс салж билээ.
Америкт цайны мөнгөний бичигдээгүй хууль үйлчилгээний бүх газруудад үйлчилнэ. Ресторан, хоолны газар, үсчин, гоо сайхны газрууд гээд ямар нэг үйлчилгээ үзүүлдэг л газар бол үйлчилгээний дүнгийн 15-20% тэй (анх ирэхэд 10% хангалттай байснаа сүүлийн үед нэмэгдсэн байна лээ) тэнцэх цайны мөнгө нэхнэ. Уг нь бол үйлчилгээ сэтгэлд хүрсэн бол сайн дураараа өгдөг баймаар боловч ялангуяа хоолны газар улаан цайм шууд л нэхдэг юм. Зочид буудалд буухад миний нэр тэр энэ, би таны өрөөг цэвэрлэдэг гэсэн маягийн юм бичсэн дугтуй өрөөнд байх. За тэгээд зул сарын баяр дөхөхөөр сонин сэтгүүлүүд хэнд хэдий хэмжээний tip өгөх нь тохиромжтой зөвлөмж маягийн юм хэвлэцгээж эхэлнэ. Энд хэдэн жишээ тавъя л даа:
1. Хүүхэд хардаг хүндээ боломжоосоо шалтгаалаад нэгээс хоёр долоо хоногийн цалинтай тэнцэх мөнгө,
2. Үсчиндээ нэгээс хоёр удаагийн үс засалтын хөлс,
3. Сонин хүргэдэг хүүхдэд бас нэг долоо хоногийн сонингийн хөлстэй тэнцэх мөнгө,
4. Нохой салхилуулдаг хүндээ бол бас нэг долоо хоногийн ажлын хөлстэй тэнцэх мөнгө,
5. Цаашилбал гэрт чинь сантехник болон бас бус юм засдаг хүн (эд нар handyman гэж хэлдэг), байр хөлсөлж суудаг бол байрны менежерт, үүдэндээ хаалгачтай бол бас гм урт гэгчийн жагсаалт цуварна.
Анх ирсэнийхээ дараа хүүеэ над шиг ядуу хүн яaх болж байнаа гээд их бухимддаг байж билээ. Тэгээд сүүлдээ сурдаг юм байна лээ. Тэгээд амралтаараа гэртээ харихдаа хүний газар хүний хүнд өгдөг юм чинь монголчууддаа өгнө гэж бодох. Харин монголд байдаг найз нөхөд, гэрийнхэн маань чам шиг улсууд өгөөд сургачихаар энд байдаг мань мэт дараа яах юм болж байна гээд хориглох..
Нэг удаа "Хаан бройд" орж хоол идчихээд хамт явсан найзаасаа нууcхийгээд хэдэн төгрөг орхиод гарч явтал, үйлчлэгч хүү "эгчээ та ширээн дээр мөнгөө мартсан байна" гээд авчирч өгч намайг тун эвгүй байдалд оруулж билээ.