Шүд шүд...

Өнгөрсөн зун монголд хамгийн их анзаарагдаж санаа зовоосон зүйл бага насны хүүхдүүдийн шүд байлаа. 3-5 насны бүх шүд нь харлаад уначихсан хүүхэд нэлээд хэд таарсан, эцэг эхчүүд нь энэ талаар тэр бүр санаа зовдоггүй, сүүн шүд унаад дахиад ургачих юм чинь гэсэн хандлага ажиглагдсан юм. Хөгжингүй орнуудын хүмүүс хэр баян бэ гэдгийг шүдээр нь мэдэж болно гэсэн явган яриа явдаг. Яагаад гэхээр эдгээр орнуудад шүдний эмнэлэгт эмчлүүлэх өртөг өндөр, олон хүн эмчлүүлж чадаж байвал тэр хэмжээгээрээ амжиргаа боломжийн гэсэн үг юм уу даа. Харин манайд эсрэгээрээ арай боломжтой хотын айлын хүүхдийн шүд муу байгаа нь тэдний иддэг амттан, чихэртэй шууд холбоотой.

Манай эмээ өвөөгийн үед шүдээ угаана гэдэг соёлын довтолгооны үеэр олж авсан бэлэг тэмдэгийн төдий зүйл. Өвөө маань чихэр иддэггүй хүн байлаа, 80 нас хүртлээ шүд хорхойтохыг үзээгүй юм. Харин арай хойхно буйл нь сулраад хоёр шүд нь уначихаж билээ. Харин манай эмээ бүр дээр үеэс хиймэл шүдтэй, өвөөтэй харьцуулбал хамаагүй их чихрэнд дуртай нэгэн. Эндээс амттан ба шүдний эрүүл мэндийн хамаарал бага ч атугай харагдаж байгаа биз. Мэдээж амттаныг огт хорих аргагүй, ямар ч гэсэн хязгаар зааг тавьж байвал үр хүүхдийнхээ эрүүл мэнд, гоо сайхан бас эдийн засгийн хувьд том хөрөнгө оруулалт хийлээ гэсэн үг шүү дээ.

Сүүн шүд ямар байх нь хамаагүй гэдэг бол том эндүүрэл. Энэ хэдэн шүд чинь л дараа ургах шүдний зайг хадгалж байдаг. Сүүн шүдээ эрт авахуулчихвал дараа тогтмол шүд гарахдаа тэгш биш нааш цааш болж ургах магадлалтай тэр хэмжээгээрээ сайн цэвэрлэх хэцүү, сайн цэвэрлэж чадахгүй бол бас хорхойтох магадлал өснө. Түүнээс гадна энэ сүүн шүд хүүхдийн тань хэл яриа хөгжих, хоол боловсруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг тул чухал биш гэж үзэх нь том эндүүрэл. Хүүхдийн шүдний арчилгааны тухай хэдэн үг сараачлаа, мэдээж юм шиг санагдаж магад тийм бол алгасчихна бизээ.

Энд хүүхдийнхээ шүд цухуйхаас өмнө буйлыг нь цэвэр марлиар арчиж байхыг зөвлөдөг. Шүд цухуйснаас хойш орой унтахын өмнө бас өглөөний цай уусны дараа цэвэр усанд норгосон марлиар цэвэрлэж занших хэрэгтэй. Хүүхдийг өөрөө амаа зайлж чаддаг болтол нь шүдний оо хэрэглэх хэрэггүй. Шүдний эмчид 3 нас хүрэхээс нь өмнө үзүүлээрэй. Эмч зүгээр үзээд өнгөрөхгүй фтортой түрхлэгээр шүдийг арчиж хорхойтохоос урдчилан сэргийлж өгдөг.

Шүдний оо хэрэглэж эхэлсэн цагаас өглөөний цайны дараа бас орой унтахынхаа өмнө шүдээ угааж занших нь чухал. Хүүхдээ орой шүд угааснаас хойш цэвэр уснаас өөр юм уулгах хэрэггүй. Орой уусан чихэрлэг ундаа шөнөжингөө амны хөндийг шүд хорхойтуулдаг нянд таатай хүчиллэг орчин болгох учраас.

Идэж уусан хоол ундны найрлага шүдний эрүүл мэндэд нөлөөлөх том хүчин зүйл. Энэ талаар анхаарч аль болох чихэрлэг хүнс, ундаанаас татгалзаарай. Чихэр нэмээгүй сүүн бүтээгдэхүүн шүдний паалан бэхжүүлдэг сайн нөлөөтэй. Чихэргүй тараг өдөр болгон уухад амны эвгүй үнэр буурдаг гэсэн судалгаа 5-6 жилийн өмнө японы судлаачид хэвлүүлсэн байсан. Францад хооны дараа бяслаг идвэл амны хөндийн хүчиллэгийг саармагжуулж шүдний паалан бэхжүүлнэ гэсэн судалгаа өнгөрсөн жил хэвлэгдсэн билээ.

Хүүхэд 6 нас хүрэхэд шинэ араа ургана. Эцэг эхчүүд энэ арааг сүүн шүд гэж боддог нь бас нэг андуурал юм. Санаа тавьж анхаардаггүй учраас энэ араа хамгийн түрүүнд хорхойтдог. Тийм ч учраас шүдний эмчид тогтмол үзүүлж, шүд хорхойтохоос урдчилан сэргийлээрэй.

Би хүүгээ анх 6 настайд нь шүдний эмчид үзүүлэхэд тэр хоёр шүд нь аль хэдийн хорхойтчихсон байсан, тэр үед нь эмчлүүлээд дараа нь байнга үзүүлж байсных цөөхөн шүд нь "ломботой" (уг нь пломб гэх юм шиг байгаа юм. Харин охиноо багаас нь анхаарч, шүд цухуйсан цагаас нь цэвэрлэсэн, шүдний эмчид 3 настайд нь анх үзүүлсэн. Одоогоор хорхойтсон шүд байхгүй (охин маань 5 настай). Цэцэрлэг нь сар бүр шүдээ угаасан эсэхээ бүртгэх календарь өгдөг. Хоног алдалгүй бүртгэж, шүдээ угаасан хүүхдийн календарийг шүдний оо, сойзоор сольж авдаг юм.

Бага насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүдэд хүүхдийнхээ шүдийг сайн арчлаарай гэж хичээнгүйлэн захимаар байна. Хар залуугаараа хиймэл шүдтэй бүхэл бүтэн үе бий болчихвол харамсалтай тиймээ.