Барак Обама: Ааваасаа өвлөсөн мөрөөдөл

Өвөл дүү маань айлчилж ирэхдээ хүүд Барак Обамагийн "Ааваасаа өвлөсөн мөрөөдөл" номын монгол орчуулгыг уншаарай гэж өгсөн юм. Би л болсон хойно монгол хэлэндээ тааруу хүүгээ унш хэмээн шавдуулаад хэдэн сарын өмнө эхлүүлсэн ном дуусдаггүй ээ. Уншиж байна уу гэж асуухаар уншиж байнаа л гэдэг, дуусах болоогүй юу гэхээр болоогүй ээ л гэдэг. Сая нэг амралтын өдөр өөрөө нөгөө номыг барьж суухдаа яагаад ургшлаагүй учрыг олох шив. Сүүлийн үед монголд номын сонголт өргөн болсон гэсэн мэдээ дуулахдаа сайн хэрэг хэмээн дотроо баярлаж байлаа. Хоёр жилийн өмнө дөө блог бичдэг бидний хэдэн хүмүүс ном орчуулахад хувь нэмрээ оруулах санаатай Непко билүү дээ нэг хэвлэлийн компанид номны хэсгээс орчуулж шалгуулаад тэнцээгүй юм. Бидний хийсэн орчуулганд уран сайхны найруулга дутуу гэсэн шүүмжлэл ирж байсан шиг санаж байна. Тэр үедээ би орчуулганд их өндөр шаардлага тавьдаг нь их сайн хэрэг шүү, тэр хэмжээгээр орчуулгын чанар сайн байна гэж сайшааж бодоод өнгөрсөн юм. Харин энэ номыг уншаад энэ чинь юу вэ гэж халагламаар санагдав.
Уг нь хүний өөрийн намтар уран зохиолын номыг бодвол орчуулахад арай хялбар байх болов уу гэж боддог, гэхдээ энэ нь тухайн хүний бичих арга барилаас бас шалтгаална л даа. Энэ номын хувьд олон утга агуулсан урт өгүүлбэрүүд олонтой юм билээ. Орчуулагчид яг махчилж барьдж орчуулсанаас болоод зарим хэсгийн эхэнд гарсан санаа төгөсгөлдөө үгүйсгэгдэж байх шиг. Жишээ нь:
"Тэрээр тухайн үеийн эрчүүдийн нийтлэг дүр төрхийг шингээсэн, эрх чөлөө болон бие даасан байдлыг эрхэмлэгч, хичээл зүтгэл нь Маккартизм юмуу дэлхийн хоёрдугаар дайных шиг баатарлаг үйлсэд хүргэчих жинхэнэ Америк хүн байжээ. Угийн гэм буруугүй байдлынхаа төлөө ирээдүйд ихийг бүтээх төдийгүй аюултай гэгдэх, эцсийн дүндээ таагүй байдалд сөхрөмтгий үеийнхний төлөөлөл байв" (хуудас 33). Эхэндээ зоримог баатарлаг хүн гээд байх шиг тэгсэн сүүлдээ таагүй байдалд сөхрөмтгий болчихоор утга санаа зөрчилдөөд байнаа даа. Иймэрхүү жишээ хуудас бүхэнд байхаар хэлэнд тааруухан хүү маань хойрго байхаас яахав.
Нөгөө талаар орчуулга хийсэн хүмүүс америкийн амьдрал, түүхийн мэдлэг тааруу бололтой. Жишээ нь Обамагийн эмээ өвөөгийн залуу нас Америкийн түүхэн дэх хамгийн том хямрал болох "Great Depression" үетэй давхцаж буй. Дурдагдсан олон үйл явдал тухайн үеийн онцлогтой холбоотой. Гэтэл орчуулганд энэ тухай тайлбар алга. Тиймээс мэдэхгүй хүн бас л хагас хугас ойлголт олж аваад байгаа юм. Жирийн америкчуудын амьдарлыг тодорхойлсон дэлгүүр сүлжээний нэрийг кирил болгож буулгаж бичсэн боловч тайлбар хадах нь оновчтой байх байсан болов уу. Сүмийн санваартануудыг дүрслэхдээ сүмийн харуул, манаач гэсэн байх. Тэгээд уншаад байхаар тэр харуулууд нь номлогч болчихсон ч юм шиг. Миний тааж байгаагаар эхдээ Guardian гэж байсан болов уу. Тийм бол арай өөр хувилбар сонгох нь оновчтой байх байж. Томилогдоогүй хүн гэж сахил хүртээгүй хүнийг хэлээд байх шиг. За даа иймэрхүү жишээ бараг л хуудас болгонд. Сайн орчуулга гэдэг зохиол бичихтэй адил судалгаа шаарддаг ажил гэж би боддог. Энэ номыг орчуулсан улс саудалгаагаа ор тас орхигдуулаа юу даа гэмээр болжээ.
Зүгээр Обамагийн намтарыг хөөж уншвал болохоор ч гэсэн тухайн хүний сэтгэлийн зөрчил, үзэл бодлын төлөвшлийн нарийн ширийнийг гаргаж чадаагүй болохоор монгол орчуулга уншсан хүн хагас хугасxан ойлголттой л үлдэж байна гэсэн үг. Ингээд бодохоор харамсмаар, уг нь хүн хүч, хөрөнгө мөнгө зарсан байж таараа. Нэгэнт л хийж байгаа юм бол хагас хугас халтар юм хийгээд худалдаж авсан уншигчаа нэг ёсондоо хохироогоод байх буруу. Бидэнд аливаа юмыг чанараар дүгнэдэг тогтолцоо дутаад байна уу гэсэн санаа төрж өөрөө болхи бичдэг ч гэсэн бас чимээгүй өнгөрч түвдсэнгүй ээ.