Элиoт Паттисон: Усанд хүрсэн чулуу (Eliot Pattison: Water touching stone)

"Түвдэд салхи бүхний эхлэл болдог. Салхи маанийн дарцгийг хөгжөөж, хүйтэн халууныг бас газрыг ундаалах усыг хөөж авчирна. Энэ л салхи үүлийг тууж, уулыг хөмрүүлэх гэж оролдон элээх бөлгөө." Ном ингэж эхэлнэ. Энэ эхлэл надад жигтэйхэн уянгалаг санагдсан юмаа.
Энэ ном Шан Тао Юн хэмээх Бээжинд дээгүүр албан тушаал эрхэлж байсан мөрдөн байцаагч байгаад эрх дархтай нэгний авилгал, булхайг илчилсэнээс болж өөрөө хэрэгтэн болж, Түвдэд байх хорих лагерьт цөлөгдсөн хятад мөрдөгчийн тухай цуврал романы нэг юм. Тэнд байхдаа түвд лам нартай дотносож, Буддын сургааль сонирхсон нь бас л хорихын албан тушаалтнуудад шалтаг болж суллагдахдаа ямар ч бичиг баримтгүй, Түвдээс гарах эрхгүй хүн болж хоцорсон гэдэг.
Номын гол үйл явдал Түвд, Шинжааны хил орчимд өрнөнө. Зохиол эхлэхэд түвд, казак нүүдэлчин хүүхдүүдэд ном заадаг багш бүсгүй хүнд хорлогдоно. Тэр бүсгүй багшлахын хажуугаар бас өнчин хүүхдүүдийг асардаг байсан ба нас барснаас нь хойш түүний асрамжинд байсан эрэгтэй хүүхдүүдийг хэн нэгэн нэг нэгээр нь егүүтгэж эхэлдэг. Түвд лам нар Шаныг энэ хэргийн учрыг олж өгөөч гэж явуулна. Яг үнэн хэрэг дээрээ багш бүсгүй, нэгэн нууц хийдийн хувилгаанаар тодорсон хөвгүүнийг харж хамгаалах үүрэгтэй гэлэнмаа байж таарна.
Хэргийн учрыг олоход нь Шанд казак бүсгүй Жакли, Жаклигийн сүйт залуугийн аав, орос наймаачин Марко гэх мэт олон хүмүүс туслах бөгөөд энэ хүмүүсийн амьдарлын түүх, хүсэл мөрөөдлийн тухай дүрслэн өгүүлсэн байдаг. Казак, түвд, уйгар хүмүүс үндэсний цөөнх учраас хэрхэн хавчигдаж байгаа харин энэ хүмүүс тэр хэрээр хат сууж, түүх соёлоо авч үлдэх гэж чадлынхаа хэрээр тэмцэж байгаа тухай сэтгэл өвдмөөр тодорхой сайхан бичжээ. Олж аваад, цагаа гарган уншихад харамсахааргүй юм байна лээ.