Олимпийн парадокс

Өчигдөр нийтийн телевизийн сувгаар олимпийн наадмын түүхийн тухай сонирхолтой баримтат кино үзүүлэв. Эртний Грекийн наадам болоод орчин үеийн наадмыг харьцуулсан нь сонирхолтой санагдсан юм. Эртний Грекийн олимпийн наадамд оролцогчид өнөөгийн мэргэжлийн тамирчид шиг нэг төрлийн спортоор дагнан мэргэшиж байжээ. Тухайн үед наадамд нэг нь л түрүүлдэг хоёрдугаар бас гуравдугаар байр гэж байсангүй. Наадамд түрүүлэх нэр төрийн хэрэг байсан ба түрүүлж чадаагүй нь гэр бүл, нэг хотынхныхоо элэг доог болдог байж. Харин ялагч нь алдар хүндээ дуудуулж, бурхадтай дүйцэх хэмжээний хүндэтгэл үздэг байжээ. Тийм болохоор тамирчид дөрвөн жилийн турш алдар хүндийн оргилд хүрэхийн тулд уйгагүй хичээллэдэг байсан гэнэ. Эртний Грекийн олимпийн наадам 1200 жилийн турш тасралтгүй явагдаж байгаад xристийн шашин түгэхэд зогсчээ. Учир нь энэ наадмыг Олимпийн ууланд амьдрах Зевс бурханд зориулан зохион байгуулж байсан нь христийн шашны номлолд таараагүйтэй холбоотой аж.

Харин 19-р зууны сүүлээр Европын язгууртан голдуу гаралтай хүмүүс Олимпийн наадмыг сэргээжээ. Хэдий эртний грекийн нэрийг зээлдсэн ч гэлээ зарчмын хувьд эртний олимпоос тун өөр болгон шинэчилсэн гэнэ. Түрүүлэх биш оролцох нь чухал гэсэн уриа эртний наадамтай ямар ч холбоогүй аж. Чухам энэ үед олимпийн наадамд мэргэжлийн тамирчид биш сонирхогчид оролцох ёстой гэсэн дүрэм гаргасан юм байна. Энэ нь цаагуураа биеийн хүчний хөдөлмөр эрхэлдэг хүмүүсийг оролцуулахгүй гэсэн санаа байжээ. Жишээ нь сэлүүрт завиар уралдахад өдөр тутам завь сэлүүрдэн хоолоо олдог нэгэнтэй ямар нэг язгууртан залуу уралдахад хэн түрүүлэх нь ойлгомжтой гэж үзэж л дээ. Үүгээрээ грект хэн хүссэн нь оролцдог байсан зарчмаас тэс өөр, цаагуураа явцуу хүрээний цөөхөн хүний наадам болоход хүрчээ.

Он жил өнгөрсөөр өнөө үед хурд, хүч, чадалтай хэн боловч оролцох эрхтэй болсоноороо дэлхийн сая сая хүний хүсэн хүлээдэг наадам болсон билээ. Олимпийн наадамд түрүүлэх нэр төрийн хэрэг учраас оролцогчид оролцох нь чухал гэсэн уриагаа бараг л мартаж, харин түрүүлэхийн төлөө эртний грекийн тамирчдыг санагдуулам эрчимтэй сургуулилалт хийдэг болжээ. Үүний нэг жишээ өмнөд хөршийн маань тамирчидаа бэлтгэх арга барил болох болов уу. Түрүүлэхийн төлөө яахаас ч буцахгүй байдал хээл хахууль, сэргээш хэрэглэх гээд олон сөрөг үйлдэл дагуулдаг. Зүүн германд төрийн бодлогын хэмжээнд тамирчиддаа сэргээш хэрэглүүлж байсан нь сүүлд олон хүний эрүүл мэндийг хохироосон эмгэнэлт хэрэг болоод дууссан билээ. Сэргээшийн асуудал ингээд дуусаагүй мөнгөтэй улсын хэрэглэдэг арга улам нарийсч өнөөдрийн хувьд илрүүлэх аргагүй сэргээш бий болгож хэрэглэдэг болсон гэх. Шинжилгээ хийдэг улс хожмоо илрүүлэх арга олсон хойноо шинжлэх гэж зарим дээжийг хадгалдаг гэсэн байх юм. Иймэрхүү үйлдэлүүд өнөөгийн олимпийн тоглолтыг энх тайван эв нэгдлийн бэлэг тэмдэг гэхэд хэцүү болгож орхисон юм шиг санагддаг юм.

Сонирхолтой нь олимпийн бэлэг тэмдэг болсон таван цагираг болоод бамбарын буухиа анх Берлиний 1936 оны олимпийн наадамд анх гарчээ. Энэ нь Гитлер дэлхий дахинд сүр хүчээ үзүүлэх нэг арга байсан гэж түүхчид үздэг аж. Олимпийн таван цагираг эртний грекийн наадамтай ямар ч холбоогүй, тухайн үед дэлхий дахинд тийм гэж үнэмшүүлэхийн тулд олимпийн ууланд германчууд аваачиж булсан гэсэн баримт олджээ.

Үүх түүх нь иймэрхүү. Хэн ч гэлээ өөрийн нутгийн тамирчнаа түрүүлээсэй хэмээн хүсэн хүлээж, сэтгэл догдлон хүлээдэг. Тэдний нэг нь би билээ. Хэдий манайхаас олимпийн аварга төрөөгүй ч авсан медалийн тоогоо хүн амтайгаа харьцуулаад үзвэл чамлахааргүй гэж санадаг. Мэдээж илүү амжилт гарвал баярлах ч оролцоод ирсэн нэгнээ урмаар дэмжээсэй гэж бодох юм. Атений олимпийн эмэгтэй марафон гүйлтийн тэмцээнд хамгийн сүүлдэж ирсэн монгол охиноор би бахархдаг. Яагаад гэвэл тэр замын дундаас буцсангүй ямар ч гэсэн эхлэснээ дуусгаж чадах сэтгэлийн тэнхээ гаргасан учраас. Барианаас өмнө тэмцээнээ дуусгасан олон хүн дотор тэр үед түрүүлэх найдлагатай гэсэн Английн алдарт Радклиф байсныг дурдах хэрэгтэй болов уу.

Нутаг нэгт тамирчдыг маань азын тэнгэр ивээх болтугай.