Sunday, June 30, 2013

John Denver: Annie's song

Нэг сонсоод чихэнд хоногшдог дуу байдаг даа. Нэлээн дээр дээ энэ дуу энд тэнд хааяа сонсогдоход нэг их танил санагддаг байлаа. Дараа нь хэрэг болгож хэн ий ямар нэртэй дуу болохыг нь мэдэж авсан юм. Жон Дэнвэрийн анхны эхнэр Аннидаа зориулсан дуу юм гэнэ. Энгий мөртлөө чин сэтгэлийн үгтэй, нэг талаар монгол шүлэгтэй төстэй хэв маягтай юм уу. Хүний үнэн сэтгэлийн үг болохоор тэр үү сэтгэлд их ойр буудаг юм. Дөчөөд жилийн өмнө бичсэн энэ дуу цагийн шалгуурыг даваад өнөө ч хүмүүсийг баясгаж яваа дуртай дууны нэг дээ.





Annie's song


You fill up my senses
Like a night in a forest
Like the mountains in springtime
Like a walk in the rain
Like a storm in the desert
Like a sleepy blue ocean
You fill up my senses
Come fill me again

Come let me love you
Let me give my life to you
Let me drown in your laughter
Let me die in your arms
Let me lay down beside you
Let me always be with you
Come let me love you
Come love me again

You fill up my senses
Like a night in a forest
Like the mountains in springtime
Like a walk in the rain
Like a storm in the desert
Like a sleepy blue ocean
You fill up my senses
Come fill me again

Friday, June 28, 2013

Еэ холилд гэж...


Уг нь өнөөдрийн төлөвлөгөө арваад хоногийн дараа харьж амрах гэж байгаагаа дуулгаад, эргэж иртлээ илүү амлах аргагүй болж байгаагаа дуулгасан зaрын шинжтэй шахуу товчхон бичээд гарах байлаа. Тэгсэн юу вэ, мэдээн дотор аймаар юм тууж явна. Хүмүүсийг юм мэдэхгүй гэнэ цайлганаар нь үнэн далимдуулах юмаа. Уг мэдээг үгчилж ойлговол ухаандаа бохир гарын шар (A) өвчний эсрэг вакцины нэг багц тунг хийхдээ хүний 1000 хөврөлийн эд эс хэрэглэдэг гэсэн байх юмаа. Нийтлэл бичигч нэрээ тавиагүй юм байна, яаж ч бодсон вакцин, биологи, эмийн үйлдвэрлэлийн талаар ямар ойлголтгүй нэгэн бололтой.
Бохир гарын шар ямар нэг ул мөргүй эдгэдэг, ийм халдвар авсан хүмүүсийн 90 орчим хувь нь энэ өвчний эсрэг дархлаатай болдогоо. Нийтлэл бичигчийн санаа ийм өвчний эсрэг вакцин хийгээд яах юм гэж байгаа бололтой. Яагаад вакцин хэрэгтэй вэ гэхээр халдвар авсан хүн 2-6 сар өвчилдөг, энэ хугацаанд маш олон хүнд халдвар тараах магадлалтай. Өвчний чинж тэмдэг томуутай төстэй, үргэлж ядарсан, халуурсан, нойр хоолонд муудах гээд. Урдчилан сэргийлж болох өвчнөөс болоод удаан хугацаагаар өвчтэй байх нь хүмүүсийн ажил төрөл, хичээл сурлагад нөлөөлдөг юм байгаа биз дээ.
Нөгөө талаар тэр вакцин хийхдээ хүний хөврөлийн эд эс хэрэгэлдэг талаар тайлбар хийх гээд үзье. Вакцин чинь өөрөө сулруулсан вирус юмаа, шарын вирус хүний эсэнд хөгжиж төлждөг юмаа. Тийм болохоор вирусээ хүний эсийн өсгөвөрт үржүүлдэгээ. Тэр эсийн өсгөвөр нь MRC5 гээд хүний хөврөлийн хучвар эсийн өсгөвөр байдаг юм. Энэ чинь нэлээн олон жилийн өмнө нэг хөврөлөөс гаргаж авсан өсгөвөр шүү дээ, тэрнээс вакцины тун хийх болгондоо шинэ өсгөвөр хэрэглээд байдаг юм биш. Тэгээд үржүүлсэн вирусээ ялгаж авна биз дээ. Тэгэхдээ тэр эсийг чинь задлах хэрэгтэй болноо, тэгэхээр эцсийн бүтээгдэхүүн тэр эстэй холбоотой юм байхгүй ээ.
Би энэ вакцин эсэргүүцдэг улсыг ерөөсөө ойлгодоггүй, хэний заавар явуулга байдаг юм байгаа юм. Тэртээ тэргүй энэ нийгэмд хэлэлцмээр зөндөө олон асуудал байхад вакцин эсэргүүцээд байдаг нь ямар учиртай юм болоо. Наанадаж эдийн засаг санхүүгийн том асуудал, цаанадвал хүний амь настай ч холбоотой эд шүү дээ. Вакцины тухай тун дажгүй нийтлэлийг би өмнө нь хуулж тавьсан байгаа.
Дахиад л хэвлэл мэдээллийн хариуцлагын талаар хэлмээр байнаа. Хэн нэгний ямар ч үндэслэлгүй дуулиан болгох гэсэн юмыг ингээд ямар ч шүүлтүүргүй тавьчихдаг. Цэнзүүрдээд бай гэсэн юм биш энэ чинь хэн нэгний л үзэл бодол байгаа ингээд нийтэлж байгаа бол мэргэжлийн хүний тайлбар дагаж явах ёстой байхгүй юу.

Хэд хоногийн өмнө дөө бас л мэдээний хуудаснаас сонин сонин гарчиг олж хараад бичиж авч байлаа. Хэл бичгийн боловсролтой хүн мэдээллийн агентлагуудаар байхаа больчихсон юм байх даа гэмээр. Жишээ:

- Зарим газраар ургамал цухуйгаагүй байна (уг нь монгол хүн чинь гандуу байна, ногоо цухуйгаагүй байна гэдэг биз дээ?)
- Худалдан авах ажиллагааны тендэр шалгаруулалтын ажил байдалтай... (юу гэх гэснийг нь ойлгосонгүй)
- Дээгий Уянгатай бүтэн сарны дор саатав (утга санааны хувьд алдаа байхгүй ч их болхи сонсогдов)
Цаашлаад Болд гэдэг дуучны "Хайртай хүнийхээ гар луу гүйгээрэй" гэдэг дуу гэнэ юу гэмээр ч юм...

Энэ зүгээр манай монголоор тогтохгүй юм бизээ. Сүүлийн хэд хоног манай лабораторид нэг нөхөр радио тавиад, түүгээр нь нэг сонин дуу их олон явах юм. Сүүлийн үеийн boy band бололтой:
Тэр дуулж чадахгүй
Тэр бүжиглэж чадахгүй ч
Риханна шиг алхдаг болохоор
Бусад нь хамаагүй ээ..  гэх маягийн, нөгөө рок н ролл гуай амь тавьсан бололтой юмаа хөөрхий. Их олон явдагийг нь бодохоор бусдын таашаалд нийцсэн дуу байлгүй, ийм юм сонсож өсөхөөр хүний үнэлэмж, үзэл санаа, гүн ухаан мухааны тухай ярих хэрэггүй болох юм бизээ...
Харилаа марилаа гээд нээх баясгалантай бичлэг хийх гэсэн нэг ийм хар бараан болчихов уу? Уг нь их л настртай эхэлсэн юмсан.


Monday, June 24, 2013

Royal Highland show

Энэ шоу шотландын хөдөө аж ахуйн салбарын хамгийн алдартай үзэсгэлэн арга хэмжээ юм. Малчид өсгөж байгаа мал хуйныхаа дээжээр уралдаж, цаашлаад энд хийсэн хүнс ба бусад бүтээгдэхүүний өргөн худладаа бас явдаг юм байна. 
Шоуны тийзний үнэ £25, дээр нь машины зогсоол £8, цаашлаад жаал жуул худалдаа наймаа хийнэ гэвэл төсөв £100 элбэг гарна, зохион байгуулагчид нь овоо ашиг олдог биз. Үнэндээ таараад их ч юм үзүүлдэг юм байна. Бид өглөө ороод орой гарах шив. Эдний мал аж ахуй эрхлэгчид маш олон төрлийн үүлдрийн мал шувуу өсгөдөг юм байна, зурагнаас хараaд ойлгомжтой бизээ.
1. Нугас 







2. Тахиа


 Тахианы өндөгний үзэсгэлэн уралдаан











Нугас хариулдаг нохойны үзүүлэх тоглолтын нугаснууд. Бараг нохойноосоо илүү сургуультай.

3.  Махны чиглэлийн үхэр



 Aberdeen Angus


 British blue


 Highland cow

4. Сүүний чиглэлийн үхэр



 Энэ их царайлаг үнээ, бусдаасаа онцгой хөөрөхөн харагдаад байсан.

5. Адуу
Их өндөр том морьд байлаа. Сүүлийг нь тайраад хачин болгочихсон надад эвгүй санагдсан.





6. Хонь
Энэ цагаан толгойтой хонь их хөөрхөн юм билээ. 














Доорх зураг энд хийдэг бяслагны үзэсгэлэн худалдаа. Бусад тасгаар хүн дүүрэн байсан учир зураг авч төвдсөнгүй. 




Tuesday, June 18, 2013

Мураками-дав




Өмнө нь энэ зохиолчийг хүмүүс магтаад л би сонсоод л явлаа. Энэ өвөл Зола, Мо Ян хоёроос залхсан хүн тэс өөр юм уншья гэж шийдээд түүний хоёр номыг авч уншлаа. Магтдаг нь учиртай юм байна, сүрхий чамбай бас нямбай бичдэг хүн юмаа, япон араншин байж мэдэх юм. За уншсан хоёр номноос дүгнэвэл:
1. Мураками progressive (яаж аятайхан монголчлох аргаа олсонгүй). Түүний эмэгтэй хүмүүст хандах үзэл, эмэгтэй дүрээ гаргасан байдал нь азийн утга зохиолын арга барилаас их өөр, эдний хэлдэгээр их egalitarian санагдлаа. Тэгээд манай утга зохиолд жинхэнэ гол дүр эмэгтэй юу билээ гээд бодсон санаанд орж ирэхгүй байх юм. Юу гэж хэлэх гээд мунгинаад байна вэ гэхээр утга зохиолд эмэгтэй хүн хэн нэгний ээж, эхнэр гэдэг талаасаа гарахаас яг эмэгтэй хүний дотоод сэтгэлийн тухай зохиол хэр олон билээ дээ. Тунгалаг Тамирын Эрдэнэ, Итгэл, Цахиур Төмөртэй дүйцэх эмэгтэй дүр байхгүй гээд байгаа ухаантай. Энэ нь бас эмэгтэй зохиолч тун цөөнтэй холбоотой байх, нөгөө талаар манай эрэгтэй зохиолчид эмэгтэй хүний өнцгөөс харж бичих нь бас ховрын шинж үү.

2. Хөгжим, утга зохиолын рэфэрэнц ихтэй юмаа. Сонгодог болоод поп хөгжмийг дурдсан тухайн үйл явдал болж байгаа цаг үетэй таарах, зарим талаар тухайн үеийн хүмүүсийн сэтгэлийн хөдлөл, үйл явдлыг ойлгоход дөхүү болох юм. Хөгжим ч биш утга зохиолын рэфэрэнц бас олон байлаа.

3. Нууцлаг. Муракамийн зохиолууд нэг тийм яв цав тодорхой төгөсгөл байхгүй, яг яаж дуусахыг үгчилж хэлдэггүйгээрээ онцлог. Нөгөө талаар амьдрал дээр тэгээд амар сайхандаа жаргах гэдэг байдаггүй болохоор их бодитой төгсгөл хийдэг гэх үү.

За одоо нөгөө уншсан хоёр номныхоо тухай хэдэн үг холбовоос:

Norwegian wood

Битлзийн ижил нэртэй дуугаар нэрлэсэн энэ ном Муракамийн залуус хүмүүст хамгийн их таалагдсан ном гэдэг. Залуу хүмүүсийн тухай ном гэж товчхондоо хэлж болно. Үйл явдал нь зохиолын гол баатар амьдралд хөл тавьсан жараад онд Токиод голдуу өрнөнө. Гол баатар Уатанабэ оюутан болж Токиод ирээд хэрхэн амьдарч, хэрхэн дурлаж, нөхөрлөж байгаа тухай бас тэр үеийн үйл явдлууд түүний амьдралд тод мөр болон үлдсэн тухай гарна. Түрүүн дурдсан эмэгтэй дүрүүдээ их сайн гаргаж чадсан. Тэр үеийн поп урлаг, жаз хөгжмийн бас европ, америкийн утга зохиолын рэфэрэнц ихтэй. Энэ тохиолдолд уншигч дурдаж байгаа дуу, номыг мэддэг бол тэр хэрээрээ зохиолын үйл явдалд шимтэж, ойлгож хүлээж авах юм уу даа. Харин мэдэхгүй хүнд илүү дарамт санагдаж мэдэх юм. 
Надад Уатанабэгийн нэг тийм байгаагаараа элдэв дүр үзүүлдэггүй зан маш их таалагдав. Амьдралд хөл тавьж байгаа залуу хүмүүс нэг уншихад илүүдэхгүй номоо. Гунигтай бас хөгжилтэй... 

1Q84

Энэ Муракамигийн бичсэн хамгийн урт зохиол болов уу. Бас уншигчдыг хамгийн их хуваасан ном байх. Зарим ямар ч утгагүй гэсэн байхад заримд нь энэ бол агуу санагдсан гэдэг юм билээ. Миний хувьд номны бичсэн арга барил, зохион байгуулалт таалагдсан. Япон гэдэг нь нэвт шувт үнэртсэн чамбай нямбай зохиол. Харин үйл явдал, жанр нь миний сонирхдог хэлбэр биш болохоор жаахан сэтгэл дундуур үлдсэн. Fantasy, parallel universe гэхээр миний аягатай цай биш (not my cup of tea) болоод явчихаж байгаа юм. Гэхдээ дүрүүдээ маш сайн зүлгэж их нямбай гаргасан нь таалагдсаан. Энэ номонд харин сонгодог хөгжмийн рэфэрэнц их явдаг юм. Яначкийн Sinfonietta-тэй эндээс танилцсан. Энд эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийн тухай нэлээн тодорхой өгүүлсэн байдаг бөгөөд зохиолын гол дүр Аомамэ зүгээр нэг эрэгтэйн дүрийн хачир биш гарсан нь бас сайхан санагдсан.