Thursday, December 5, 2013

Аялал, хурал, ядаргаа

Халширч халширч нөгөө хуралдаа явав. Зургаа хоног унтаж чадсангүй; хоёр өдөр нь онгоцонд, хоёр шөнө зочид буудлын хамгийн дээд давхарт агааржуулагч систем миний өрөөний чанх дээр таарсан бололтой хүнгэнээд унтуулсангүй. Дараагийн хоёр шөнө нь өөр өрөөнд нэг давхар доошлоод орсон өөдөөс харсан хаалганд бас нэг машин түчигнээстэй, гэхдээ яг дээр хүнгэнэхээс арай дээр ч манай давхарт байрлаж буй бололтой энэтхэг айлынхан шөнөжингөө коридорт "амьдарч" таараад унтах арга байсангүй гэсэн. Энэ зүгийн хүмүүс шөнө хүн амьтанд саад тээг болж байгаа энэ тэр гэсэн ойлголт байхгүй юм шиг байгаа юм. Гэртээ ирж гурав хоног өдөржин шөнөжин унтаж ядаргаагаа тайлах шив.

Сингапур гэдэг газар орчин үеийн том том байшинтай, цэвэрхэн л газар юм. Өөрөөр ийм тийм гэчих сонин хачин байхгүй. Хойд америк эсвэл Их Британид байгаагаас ялгаагүй хаа сайгүй дэлгүүр хоршоо. Хүн амынх нь дийлэнх нь хятад (74% гэсэн байхаа), уугуул малайчууд нь одоо цөөнх болчихсон, тэгээд Британийн колоний үед ирсэн энэтхэгчүүд гэсэн гурван үндэстэн байдаг юм байна. Хоол унд нь хятад голдуу юм уу, эхний хоёр өдөр гайгүй байснаа сүүлдээ нэг тийм сонин амтлагч нь хаана ч явсан үнэртэж сандаргав. Сүүлийн хоёр өдрийг энэтхэг хоол идэж өнгөрөөв. Би уг нь гоё хятад хоол идэж үзээгүй болохоороо хятад хоолонд дуртай биш байх гэж боддог байсан үгүй юмаа. Тэр хоол амтлагчинд нь байх шиг байна. Бүх хоолонд нэг тийм амтлагч, сүүлд кофе шопонд авсан бялуунд хүртэл байсан, нэр усыг нь олж мэдэж чадсангүй. Харин тэр малай шорлог газрын самран сүмстэй дажгүй юм билээ. Энэтхэг хоол бас дажгүй нь таарсаных байх, их аятайхан санагдсан.

Чийгтэй газар миний үс хөвсийгөөд л байлаа хөвсийгөөд л байлаа гэж ирээд хамт явсан хүний авсан зураг үзсэн өөрийгөө танихгүй энэ тэр. 












Сингапур явсан монголчууд их гоё, цэвэрхэн гэж ирээд магтдаг юм билээ. Миний хувьд гоё өндөр байшин, цэвэрхэн төдийгээр сайхан газар гэж дүгнэх хаашаа юм гэж бодлоо л доо. Ухаандаа манайхан хөгжөөд эднийх шиг болчихвол хичнээн сайхан гэж боддог байж магад. Үгүй нээрээ утаа, тоос тортог, хог шороотой харьцуулахад тэгэж бодож байгаа хүмүүст буруу өгөх аргагүй. Гэхдээ өөрийн гэсэн өнгө төрхгүй болчихоор хаашаа ч юм. Үгүй тэгээд дэлхий даяараа тийм болчихвол бүр хачин биз дээ гээд сонин хачин юм бодож л явлаа. Буцахдаа Парист нэг өдөр дэлгүүрдсэн гудамжин дахь нохойн баас, хог новш зүгээр ч санагдах шиг. Тэрэндээ ч биш чухам өөрийн гэсэн өнгө төрх нь танигдсандаа ч тэгэж санагдсан юм уу хэн мэдлээ.
Бид өнөөдөр хөгжиж яваа, бүр их хурдан хөгжиж яваа гэж би боддог. Тэгэж явахдаа чухам ямархуу хөгжлөөр явах вэ гэдгээ бодмоор юм шиг байгаа юм. Өнөөдөр Сингапурчууд мөнгөөр зодож том барилга бариад AC хаа сайгүй ажиллуллж хүмсийн тав тухыг хангаж байдаг. Тэгтэл усаа малайзаас авдаг байгалийн баялаггүй орон шүү дээ. Ийм жижиг орны байгал орчинд үзүүлэх нөлөө юусан билээ. Бид бас ийм замаар байгаа бүхнээ хэрэглээд идээд дуусах уу гэдэг асуудал бас байнаа даа. 
За за ингээд нээх гоё санагдсангүй ээ гэчихвэл эгдүүцэх улс гарах л байха даа. Явсан хурлын тухай яаж бичих эвээ олохгүй яваад л байна. Хүний эрүүл мэнд гэдэг эцэг эх нь хөврөл байх үеэс эхтэй юмаа гэсэн утгатай хуралд явсан юм. Эх хүүхдийн эрүүл мэнд, зүрх судасны өвчлөл, чихрийн шижин, таргалалт гээд их олон талын асуудал хэлэлцсэн хурал болсон. Их олон сонин юм дуулав. Тэрийгээ нэг хүнд ойлголгдохоор буулгах гээд завдахгүй явна.


Friday, November 15, 2013

Өөрчилж болно гэхдээ...

Өөр хийчихмээр ажил олдохгүй болохоор нь ингээд цагаан толгойгоор оролдож байгаа юм байх даа. Яахав өөрчилж сайжруулах асуудал байж болно, түүнийгээ сайн бодож боловсруулсан гарах үр дагаврыг бас нягтлан шалгасан байх хэрэгтэй байх л даа. Ерээд онд нэг хэсэг хүүхдийг монгол бичгээр сургаж байна гээд бичиг үсэггүй болгох шахсан. Уг санаа нь зөв байсан байж болох ч ямар ч бэлтгэлгүй (ядаж багш нар нь өөрсдөө тэр бичгээ сайн сурсан байсан эсэх нь тодорхойгүй), ном сурах бичгийн асуудал шийдэлгүй адгуу ажил болоод үр дүн гараагүй байх. Өнөөдөр тэр сургамжийг мартсан бололтой, хутга бариад дайраад байна уу гэж бодогдох юм. Дүрмээ өөрчлөхөд хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ? Наад зах нь сургуулийн сурах бичгүүд цаашлаад албанаы бичиг баримт өөрчлөгдөж таарна. Нэг айлын бичиг баримт биш түүнийг өөрчилж шинэчлэхэд хэдэн зуу, мянган хүн ажиллах хэрэгтэй болно. Ийм тооцоо байдаг юм болов уу? Хасагдаж байгаа үсэг орсон нэр овогтой хүмүүс төрсөний гэрчилгээ, иргэний үнэмлэхээ солих хэрэгтэй болно, түүнтэй холбоотойгоор нөгөө элдэв диплом сэртификат (наад зах нь үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэл), жолооны үнэмлэх, хаягийн өөрчлөлт гээд явж өгнө шүү дээ.
Дор хаяж Улаанбаатарт үүнтэй холбоотой хэдэн гудамж талбайн нэр өөрчлөгдөх вэ гэсэн судалгаа байхгүй гэдэгт нэг их эргэлзэхгүй байгаа. Нэг тийм олон ааштай хүүхэд шиг харсан сарвайсан болгоноо өөрчлөөд шинэчлэл болчихно гэж андуураад байна уу.
Яг өөрчилье гэвэл нэг жижиг бүлэг хүнээр бага шиг зардлаар судалгаа хийлгээд үр дагаварын тооцоо, цаашлаад хэл шинжлэлийн талаас нь нягтлах ажил эхлээд хийлгээд, дараа нь улсын төсөв энэ зардлыг шингээж чадах уу, олон нийтийн санаа бодол ямар байна гэдэгт үндэслэж шийдвэр гаргах хэрэгтэй байхаа.
За ингээд дүрмээ өөрчиллөө гэж бодъё. Тэр тохиолдолд сургуульд хуучин дүрмин талаар бас заах уу? Заахгүй гэвэл хойч үеийнхэн чинь нөгөө хасагдсан үсэгтэй "хуучны" ном судар уншиж ойлгох чадваргүй болох уу? Заалаа гэвэл ингэж шинэ дүрэм гаргахын хэрэг байна уу? Яаж ч бодсон энэ зуун жилдээ хүмүүс хасагдсан үсгийг мэддэг байх шаардлагатай л байх биз дээ (ганц хоёр жилд багтаагаад бүх номыг шинэ дүрмээр хэвлэж чадахгүйгээс хойш).
ИНгээд бодохоор нэг нөхөр дүрмийн өөрчлөлтийг сурах бичгийн хүрээнд сэтгэж бас хэдэн бор төгрөг олчих санаатай зүтгээд байна гэсэн хар төрөөд болохгүй л байгаа юм.

Thursday, October 31, 2013

Сонин яриа сонссон нь

Ойрд ажил нэг их амархан бүтээд л байна. Бүтэлгүйтэж хаширсан хүн шиг хэзээ нөгөө ажил бүтдэггүй үе эхлэх бол гэж хүлээгээд байвал яахав ккк. Ажил урагштай болохоор тэр үү хоног өдөр улам хурдан жирэлзээд л, нэг мэдсэн энэ хүрээлэнд ажиллаад бараг хоёр жил хагас болчихсон байх юмаа. Сая энд ирээд хийсэн ажлын тайлан тавихдаа л ухаарлаа ш дээ. Одоо тэгээд унтаа сэрүүний хооронд хол явсаар байх уу, зориглоод гэртээ ойр өөр ажил олохоор эрэлд мордох уу гэдэг асуулт тулгараад байгаа. Түүнээс гадна манай гэр бүлийн хувьд бас их шинэ сонин юм тохиож байгаа юм.
Өчигдөр ажлынхаа хонгилоор алхаж явсан манай хүрээлэнгийн орос профессор миний тайлангийн тухай хэдэн үг солихоор саатсан юм. Түүнийг Юрий гэнэ, жар дөхөж л яваа болов уу насны хүн. Манай оюутнууд түүнээс их айдаг юм, сэминар энэ тэр дээр их шалгаадаг бопохоор тэр байх. Тэр миний ажилтай холбоотой жаахан ярьж байснаа, "Чи монгол гэлүү, өмнө нь мэдээгүй тун харамсалтай хэрэг боллоо. Би одоо удахгүй нутаг буцна. Оросоор ярина биз дээ?" гээд л баахан шалгаав. Оросын думын харьяа (шууд удирдлага дор) маш их мөнгө хөрөнгө зарж, дэлхийн шилдэг их сургуулиудтай өрсөлдөх хэмжээний сургууль байгуулж байгаа юм байна. Тэгээд мөн л шилдэг газраар ажиллаж байгаа оросуудаа урьж залсан гэнэ. Мань хүн ч буцахдаа дуртай байгаа гэсэн. Казакууд бас Астанад Назарбаевийн нэртэй их сургууль мөнгөөр зодож босгож байгаа юм билээ. Житэйхэн их мөнгө болоод хөнгөлөлт амласан ажлын зар сүүлийн үед нэлээн яваад байсан. Тэгээд ярьж байснаа Юрий би их сургуульд Цэдэнбалын хүү Зоригтой нэг ангид сурч байлаа, бид нэлээн сайн найзууд байна гэсэн нь содон сонсогдож байлаа. Ярианы өнгө нь тэр найзаа одоо ч дотноор дурсаж явдаг бололтой юм билээ.

Tuesday, October 29, 2013

Нярай хүүхдийг чанга өлгийдөх буруу

Өнөөдөр ийм нийтлэл BBC хуудаснаа гарчээ. Уламжлалаар Их Британид хүүхдээ өлгийддөггүй ч сүүлийн жилүүдэд дулаахан, тайвшруулдаг, сайн унтууладаг гэсэн шалтгаанаар нярай хүүхдийг өлгийдөх тохиолдол олширсон гэнэ. Хүүхдийн хөлийг тэгшилж байгаад боох нь түнхний ясны хөгжилтийг боомилдог учир эдний хүүхдийн эмч нарын зөвлөлөөс хүүхдээ өлгийдөхөөс аль болох зайлсxийх зөвлөмж гаргажээ. Энэ талаар хийсэн судалгааны ажлын үр дүн Archives of chilhood disease гэх сэтгүүлд нийтлэгдсэн байна.
Орчин үед өөрчлөгдсөн биз миний бага залууд хүүхдээ чанга өлгийдөж бай хөл нь тэгшxэн болно гэдэг байсан. Тоо баримт мэдэхгүй ч тодорхой үеийнхний дунд түнхний гажиг харьцангуй олон байсан санагддаг. Түнхний гажиг мөн өөр олон шалтгаанаар бий болдог ч энэ талаар судалгаа хийвэл сонирхолтой үр дүн гарах болов уу.

Monday, October 28, 2013

Хойрго өдрүүд

Бичихэд хойрго өдрүүд үргэлжилсээр л. Хувь хувьсгалын ажил хааяа олддог бичих цагийг маань хумсалсаар л. Өнөөдөр унтаа байдлаа сэргээж орчин тойрны баахан юм хамж шимж байгаад бичдэг ч юм уу гэж бодлоо. Уг нь иймэрхүү юм бичихсэн гэсэн жагсаалт яваад л байгаа юм, нэг болохоор эв таарахгүй, үгүй бол зав таарахгүй гэдэг шалтаг тоочихоос.
Ямар ч гэсэн химийн салбарын Нобэлийн шагналтнуудыг энэ жил дурдаагүйдээ уучлал хүсье. Яг тэр өдөр боломж таараагүй, нэгэнт зарлаад хэд хоночихсон хойно нэг их шинэ соргог биш юмыг олон мэдээний хуудастай зэрэгцэн зарлаад ч яахав гэж бодсон тал бий. Химийн урвалын компьютэржсэн загвар хийсэн хүмүүс авлаа гэв үү. Карплус (австрийн уугуул), Лэвит (өмнөд африкт төрсөн их британи, израйлийн иргэн), Уоршэл (израйл, их британийн иргэн) гээд америкт ажилладаг хүмүүс юм билээ. Хэдэн сарын өмнө дөө манай мэдээллийн хуудаснуудаар монгол хүн ирэх оны Нобэлийн шагнал авах нь тодорхой боллоо гээд зарлаад байсан, тэр үед нь тийм эрт тодорхой болно гэж байхгүй дээ гэж бодсон ч дандаа илүү амалдаг гээд чимээгүй өнгөрчихсөн юм. Уг нь шагнал олгох комиссынхон санал хураасан өдрөө зарлаж байгаа болохоор эртнээс тодорхой болох нь юу юм. Хоёрт шинэ нээлт тэр дороо шагнал авах гэж үгүй болов уу, ядаж хэдэн жилийн шалгуур давах хэрэгтэй байлгүй дээ. Гэхдээ нээрээ тийм боломж бий ч юм билүү гээд итгэл дайгаад хүлээж байхаас…
Сонин хэвлэлийн хуудаснаа шүүмжлүүлээд байгаа ганц хоёр хүнийг өмөөрөөд дуугаръя гэж бодогдоод байгаа. Нэг нь соёлын сайд Оюунгэрэл, нөгөө бас тэр яаманд ажилладаг Оргил гэдэг залуу. Хэр ажилладагийг нь хажууд байхгүй болохоор сайн мэдэхгүй зүгээр хүний нүдэнд ил харагдсан ажлаас нь дүгнээд хэдэн үг холбоё гэж бодлоо. Оюунгэрэл сайдыг динозаврын яснаас өөр юм хөөцөлдөхгүй байна гэсэн шүүмжлэл их яваад байгаа юмаа. Хүмүүс тэр динозаврын ясны ач холбогдлыг сайн ухаарахгүй байх шиг. Өнгөцxөндөө нэг Баагий хулгайгаар хил давуулсан хэдэн ясыг эргүүлж авсан хэрэг мэт боловч, ядуу буурай, авилгалд автсанаар нь далимдуулж урлаг соёлын бүтээгдэхүүн хулгайгаар хил давуулж байгаа улсад том сургамж болж байгаа хэрэг. Барууны том музеинүүдэд эртний Египэт, Грек гэх мэт улсаас олон жилийн өмнө мөн л улс төр, эдийн засгийн тогтворгүй байдлыг далимдуулж гаргасан урлаг түүхийг хосгүй бүтээлүүд бий шүү дээ. Манайх ч гэсэн энэ тал дээр шуурхай ажиллаж сонор сэрэмжтэй байхгүй бол өөрсдийн түүхтэй холбоотой эд өлгийг монголд биш хаа нэг баян хүний хувийн цуглуулгаас л олж харах хэмжээнд хүрэх тийм холгүй л болов уу. Тийм болохоор чухам энэ ажлыг сайн гүйцэтгэсэн гэж үзээд байгаа. Батаарын дуулианаас үүдээд бас дахиад нэг ясны сураг гараад байх шиг байна лээ.
Тэр Оргил гэдэг хүний National Geographic сэтгүүл монгол хэл дээр гаргасан гэдэг "хэрэгт" оруулаад байгаа бололтой юм. Магад эдийн засгийн хувьд үрэлгэн шийдвэр байж болно, гэхдээ өсвөр насныханд зориулсан танин мэдэхүйн уншчихмаар юм хэр олон билээ, харин ч байхгүй нүхийг бөглөсөн сайн ажил болсон юм биш үү гэж бодоод байгаа юм. Ер нь соёл урлагийн салбар чинь арилжааны салбар биш, тэгээд ч хойч үеийнхэнийг төлөвшүүлэхэд гүйцэтгэх үүргийг нь бодохоор үр ашгийг нь мөнгөөр хэмжээд баймааргүй. Зүгээр сэтгүүл гаргана гээд мөнгийг нь хармаалсан бол өөр хэрэг харин тэр сэтгүүл нь хэвлэгдээд л байгаа биз дээ.
Бурууг шүүмжилж болноо, зөв бурууг нь сайн л тунгааж ялгаж салгаж баймаар юм. Нэг нь гадаад нөхөртэй, нөгөө нь гадаад царайтай гээд л хараагаад байхаас нэг тийм ажил хэрэгч шүүмж харагдахгүй л юм. Энэ нь нэг талаар манай нийгмийн толь нь ч юм уу хэн мэдэх вэ. Нэг тийм харанхуй муухай санагдаад байх болж…

Өнөгөрсөн долоо хоногт Guardian сонин дээр монголын тухай хэдэн нийтлэл гарчээ. Нэг нь Улаанбаатарын агаарын бохирдлын тухай байлаа. Техник технологи хөгжсөн өнөө үед хэдэн арав биш ганц сая хүнтэй хотын асуудлыг шийдэхэд тийм хэцүү баймааргүй л санагдах юм гэсэн ккк. Тэгэвл чи хийгээдэх гэвэл би нь ч чадахгүй л дээ, гэхдээ манайхан чинь юмыг монголчлоод шийддэг дархан ухаантай хүн олонтой шиг л санах юм.

Энэ зун очоод их л олон шинэ хөшөө, суварга, амьтны баримал баригдсаныг харсан л даа. Нэг талаар хөшөө дурсгал түүх соёлын ач холбогдолтой гэх маргах нь гарах л байх. Зүгээр миний хувьд бол тийм урлагийн бүтээл шиг гоё  нь байхгүй л юм билээ, нэг тийм ам хаасан, нэр төдий л байх. Нээх сайхан хөндийгөөр давхиж явсан хадаг яндар намируулсан болхи зааны баримал, тэр нь нөгөө хөдөө нутгийн үзэсгэлэнг шууд гутааж орхиж байна ш дээ. Зүгээр тэр хөшөө барималд зориулсан мөнгөний тоог бодоод үзэхээр асар их байх, ингэхэд бид чинь тийм их мөнгө цацсан хэрнээ олигтой ганц баримал босгох эв дүйгүй улс уу гэмээр. Тэр мөнгөө харин одоо нэн даруй шаардлагатай байгаа сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэгт зориулсан бол гэж харамсмаар. Хүмүүсийн яриагаар хөшөө дурсгал чинь хэн нэгний далд бизнес мөнгө олох арга гэдгийг дээр доргүй мэддэг хэрнээ чимээгүй л яваад байх. Одоо тэр нэг орос хүний хөшөө яригдаад байнаа даа. Наян таван сая төгрөг бараг гурван зуун мянган доллар. Хэн ч танихгүй тэр хүний хөшөө манай нийгэмд бидний хойч үед юу авчрах нь тодорхойгүй. Энэ хөшөөг Оюунгэрэл сайд дэмжиж байгаа сурагтай байсан харин энд бол шүүмжлэх нь зөв юмаа.
Ер нь хэн нэгнийг хүдэлж дурсах гэдэг хөшөө босгохын нэр биш шүү дээ. Пушкиний нэг шүлэг байдаг даа, шүлгээр босгосон хөшөө дурсгал нь Алэксандрын багнаас ч өндөр тэр хөшөөг зүглэх ардын зам балрахгүй гэж. Хөшөө дурсгал гэж заавал нэг чулуун, хүрэл баримал байх албагүй ш дээ хө. Түүний оронд тэр хүнийхээ үлдээсэн сургаалыг бодож тунгааж, алдаа оноог нь ярьдаг байвал өөр хэрэг.
Нэг мэдсэн үг олдож орхиж, дараагийн бичлэг хүртэл нэг их удахгүйг бодноо (өөрийгөө нэг их хэрэгтэй хүн гэж бодчихсон ккк…)

Tuesday, October 8, 2013

Хиггсийн "босон"-ы нээлт физикийн салбарын Нобэлийн шагнал авчрав



Бэльгийн Франсуа Энглэр, Их Британий Питэр Хигgс нар жараад онд онолыг нь боловсруулсан Хигсийн босоны нээлтээрээ физикийн салбарын шагналын эздээр тодорлоо. Тэдний энэ онолыг 2012 онд "Large Hadron Collider"-т тавьсан туршилтаар нотолсон байна.
Наян дөрвөн настай Питэр Хигgс манай сургуулийн профессор юм. Тэрбээр хэвлэл мэдээллийнхэнд ярилцлага өгөх тун дургүй нэгэн бөгөөд шагнал авсан мэдээ аваад утасгүй газар амрахаар явсан гэж Эдинбүргийн их сургуулийн хэвлэлийн албаныхан ярилаа. Манай үүгээр баярласан хүмүүс зөндөө.

Monday, October 7, 2013

Энэ жилийн анагаах ухааны салбарын Нобэлийн шагналтан тодорлоо


Амьд биеийн эсүүд хоорондоо хэрхэн мэдээлэл дамжуулж, харьцдаг механизмыг нээсэн гурван эрдэмтэн (хоёр америк Жэймс Ротман, Ранди Шэкман болоод Германы Томас Судхоф) энэ жилийн анагаах ухааны салбарын Нобэлийн шагналын эздээр тодров. Энгийн жишээ татвал тархинаас гар хөл болоод бусад эрхтэн уруу мэдээлэл эсийн түвшинд хэрхэн дамждаг вэ гэдгийг тайлсан нээлт гэж ойлгож болно.  Чухам энэ ситемийн доголдол Алцxаймэр болоод булчин хатангирших зэрэг мэдрэлийн системийн  олон өвчний голлох шалтгаан болдог. Энэхүү шагнал нь тэдний 30 гаруй жилийн хөдөлмөрийн үр дүн ажээ.

Thursday, October 3, 2013

Арван сар

Үүргэлж явтал есөн сар шурдхийгээд өнгөрчихжээ. Нас явах тусам цаг хугацаа улам хурдалдаг гэлцдэг оргүй үг биш болтойдогоо.
Аравн сар гараагүй байхад дэлгүүрт ингээд зул сартай холбоотой юм зараад эхэлдэг юм гэнэ. Уг нь 11 сар гаргадаг байсан энэ жил тун шаргуу тактиктай үзэж байгаа бололтой.




Үүгээр сайхан л намар болж байх шиг. Байх шиг гэсний учир гадуур явж зугаалах боломж гараагүйнх. Харин өнгөрсөн хагас бүтэн сайнд энд ойр байх голын эргээр алхангаа blackberry түүж чанамалдав. Нэг килограм орчим жимс түүсэн 4 шил чанамал болдог юм байна.





Жимсний чанамалаа өрөмтэй талхтай идээд л гэвэл та нар гайхах уу? Энд ийм өрөм зардаг юм. Яг л манайхны өрөм байлгадаг зарчмаар хийдэг юм гэнэлээ. Амт нь тун дажгүй. 





Манайд нэг ийм цэцэг байдаг юм. Бараг хоёр жилийн өмнө авсан байхаа, авахад цэцэглэчихсэн байсан, нэг их удаагүй цэцэг нь унасан. Түүнээс хойш цэцэглээгүй, үхчихсэн юм байлгүй гээд хаях гэхээр навч нь ногоон. Энэ зун бараг бүтэн сар амраад ирсэн усгүй байсан юм байж ингээд цэцэглэчихсэн байвал яах уу. Би байхгүй бол ингээд болдог юм байна. Хэр зэрэг цэцэгчин бэ гэдгийг тод томруун харуулаад байгаа биз кк?



Манай ажлаас намайг 11 сард Сингапур гэдэг газар хуралд яв гэхээр нь за гээд билет, буудлын захиалгаа хийчихсэн юм. Явах дөхөөд ирсэн болимоор санагдаад болохгүй юм, ямар учиртайг мэдэхгүй. Би ч уг нь тэнүүчилж явах дуртай л хүн юмсан. Сингапурыг сайн мэддэг хүн байвал заавал үзэж харах, идэж уух юу байдаг талаар зөвлөгөө өгөөрэй.

Thursday, September 19, 2013

Шанхын хийд


Хужирт ороод буцах замдаа энэ хийдээр дайрсан юм. Сайндаа ч биш эмээ маань ийшээ орж мөргөе гээд орсон хэрэг. Цомхон энэ хийд уруу ороход залуухан лам тосч уулзаад хийдийнхээ түүхийг сайхан тайлбарлаж, хоёр дуганаа үзүүлээд сэнгэнэсэн сайхан айргаар дайлсан.
Хийд 17-р зуунд Өндөр гэгээний зарлигаар гэв үү, эсвэл түүнд зориулж гэв үү барьсан юм гэдэг (ирээд чамгүй удсан нөгөө хүний ярьсан хэлсэнийг мартах тийшээ болчихжээ, хүлцэл өчье). Эрдэнэ зуугаас сүүлд байргдаж дууссан ч хурал номоо түрүүлж эхлүүлсэн гэнэ. Тэр цагаас хойш нэг ч тасраагүй өдөр болгон хурлаа хурсаар ирсэн гэнэ.  Ардын засгийн жилүүдэд нутгийн ард хийдээ ноосны агуулах болгоно нэрээр авч үлдээд хурал номоо нууцаар хурсаар байсан юм байх.
Зураг авсан 7000 төгрөг гэсэн, сайхан тайлбар хийж өгсөн юм болохоор нь цааргалсангүй ээ.
















 Баруун талын дуганын хадаас ороогүй дээвэр гайхалтай гоё юм билээ.







Tuesday, September 17, 2013

Сумын наадам сонихон байлаа

Пүрэвдорж гуайн Сумын наадам гээд нэг гоё шүлэг байдаг даа. Тийм л наадам.