Monday, May 3, 2010

Барак Обама: Ааваасаа өвлөсөн мөрөөдөл

Өвөл дүү маань айлчилж ирэхдээ хүүд Барак Обамагийн "Ааваасаа өвлөсөн мөрөөдөл" номын монгол орчуулгыг уншаарай гэж өгсөн юм. Би л болсон хойно монгол хэлэндээ тааруу хүүгээ унш хэмээн шавдуулаад хэдэн сарын өмнө эхлүүлсэн ном дуусдаггүй ээ. Уншиж байна уу гэж асуухаар уншиж байнаа л гэдэг, дуусах болоогүй юу гэхээр болоогүй ээ л гэдэг. Сая нэг амралтын өдөр өөрөө нөгөө номыг барьж суухдаа яагаад ургшлаагүй учрыг олох шив. Сүүлийн үед монголд номын сонголт өргөн болсон гэсэн мэдээ дуулахдаа сайн хэрэг хэмээн дотроо баярлаж байлаа. Хоёр жилийн өмнө дөө блог бичдэг бидний хэдэн хүмүүс ном орчуулахад хувь нэмрээ оруулах санаатай Непко билүү дээ нэг хэвлэлийн компанид номны хэсгээс орчуулж шалгуулаад тэнцээгүй юм. Бидний хийсэн орчуулганд уран сайхны найруулга дутуу гэсэн шүүмжлэл ирж байсан шиг санаж байна. Тэр үедээ би орчуулганд их өндөр шаардлага тавьдаг нь их сайн хэрэг шүү, тэр хэмжээгээр орчуулгын чанар сайн байна гэж сайшааж бодоод өнгөрсөн юм. Харин энэ номыг уншаад энэ чинь юу вэ гэж халагламаар санагдав.
Уг нь хүний өөрийн намтар уран зохиолын номыг бодвол орчуулахад арай хялбар байх болов уу гэж боддог, гэхдээ энэ нь тухайн хүний бичих арга барилаас бас шалтгаална л даа. Энэ номын хувьд олон утга агуулсан урт өгүүлбэрүүд олонтой юм билээ. Орчуулагчид яг махчилж барьдж орчуулсанаас болоод зарим хэсгийн эхэнд гарсан санаа төгөсгөлдөө үгүйсгэгдэж байх шиг. Жишээ нь:
"Тэрээр тухайн үеийн эрчүүдийн нийтлэг дүр төрхийг шингээсэн, эрх чөлөө болон бие даасан байдлыг эрхэмлэгч, хичээл зүтгэл нь Маккартизм юмуу дэлхийн хоёрдугаар дайных шиг баатарлаг үйлсэд хүргэчих жинхэнэ Америк хүн байжээ. Угийн гэм буруугүй байдлынхаа төлөө ирээдүйд ихийг бүтээх төдийгүй аюултай гэгдэх, эцсийн дүндээ таагүй байдалд сөхрөмтгий үеийнхний төлөөлөл байв" (хуудас 33). Эхэндээ зоримог баатарлаг хүн гээд байх шиг тэгсэн сүүлдээ таагүй байдалд сөхрөмтгий болчихоор утга санаа зөрчилдөөд байнаа даа. Иймэрхүү жишээ хуудас бүхэнд байхаар хэлэнд тааруухан хүү маань хойрго байхаас яахав.
Нөгөө талаар орчуулга хийсэн хүмүүс америкийн амьдрал, түүхийн мэдлэг тааруу бололтой. Жишээ нь Обамагийн эмээ өвөөгийн залуу нас Америкийн түүхэн дэх хамгийн том хямрал болох "Great Depression" үетэй давхцаж буй. Дурдагдсан олон үйл явдал тухайн үеийн онцлогтой холбоотой. Гэтэл орчуулганд энэ тухай тайлбар алга. Тиймээс мэдэхгүй хүн бас л хагас хугас ойлголт олж аваад байгаа юм. Жирийн америкчуудын амьдарлыг тодорхойлсон дэлгүүр сүлжээний нэрийг кирил болгож буулгаж бичсэн боловч тайлбар хадах нь оновчтой байх байсан болов уу. Сүмийн санваартануудыг дүрслэхдээ сүмийн харуул, манаач гэсэн байх. Тэгээд уншаад байхаар тэр харуулууд нь номлогч болчихсон ч юм шиг. Миний тааж байгаагаар эхдээ Guardian гэж байсан болов уу. Тийм бол арай өөр хувилбар сонгох нь оновчтой байх байж. Томилогдоогүй хүн гэж сахил хүртээгүй хүнийг хэлээд байх шиг. За даа иймэрхүү жишээ бараг л хуудас болгонд. Сайн орчуулга гэдэг зохиол бичихтэй адил судалгаа шаарддаг ажил гэж би боддог. Энэ номыг орчуулсан улс саудалгаагаа ор тас орхигдуулаа юу даа гэмээр болжээ.
Зүгээр Обамагийн намтарыг хөөж уншвал болохоор ч гэсэн тухайн хүний сэтгэлийн зөрчил, үзэл бодлын төлөвшлийн нарийн ширийнийг гаргаж чадаагүй болохоор монгол орчуулга уншсан хүн хагас хугасxан ойлголттой л үлдэж байна гэсэн үг. Ингээд бодохоор харамсмаар, уг нь хүн хүч, хөрөнгө мөнгө зарсан байж таараа. Нэгэнт л хийж байгаа юм бол хагас хугас халтар юм хийгээд худалдаж авсан уншигчаа нэг ёсондоо хохироогоод байх буруу. Бидэнд аливаа юмыг чанараар дүгнэдэг тогтолцоо дутаад байна уу гэсэн санаа төрж өөрөө болхи бичдэг ч гэсэн бас чимээгүй өнгөрч түвдсэнгүй ээ.

7 comments:

A.Амарсайхан said...

Чадах чадахгүй хүмүүс ном орчуулж, Ном хэмээгч агуу зүйлийн нэр хүндийг их унагаж байгаа.

Орчуулгын зарим номыг уншихаар хамаг уур уцаар хөдлөөд, хэдэн өдөр бугшдаг.

Tsatsral said...

Orchuulgiin nom baitugai orchuulgiin kino n hurtel neeh sonion! Orig deeree 2 uur uguulber helj baihad, mongoloor -Chi hureed ireech! gesenee dahid -Hureed ir l dee geh meteer argatsaadag humuus dee.

ZAYA said...

Миний мэдэхийн санхүү эдийн засгийн дээд сургуулин багш нарын орчуулгын ном гэж галзуу хүний өдрийн тэмдэглэл шиг юм байдаг юм. Одоо янзалж байгаа болов у?
Юу гэх гээд байгаа юм болоо гээд хүнийг гацаанд оруулах орчуулга хийхээсээ санаа нь зовдог болоосой.

tumee 33 said...

gol sanaag ny herhen zuv gargah ve gedeg ch ih chuhal bhaa,tee...

Дeстини said...

unen shuu, bi bas heden nom zahialj avahuulsniihaa daraa ehleed unshih gej ih hicheesen (nadad baina uu, nomondoo baina uu geh hurtel bodoj uzsen), suuldee duusgaagui orhison tal bii. Nepko-giinhan orchuulgiinhaa editing sain hiideggui yum bolov uu gedgiig Doctor Zhivago-g orchuulsan baidlaas anzaarsan yum.

Oogiinoo said...

Номын орчуулгын тухайд таньтай санал нэг бна. Одоо тээр жил гэж ярих болов уу даа. 2 жилийн өмнө Уянга бид хоёр Дотно-Алсаа төлөөлөөд Непко-д очиж уулзаад ном орчуулах шалгалтанд орох "эрх" авчихаад их баярлаад явж байж билээ. Хожмоо "арай болоогүй бна" гэсэн хариу авсан гэдгийг сонсоод гайхаад өнгөрч байсан. Орчуулга орчуулга орчуулга-энэ маш том хариуцлагатай ажил шүү.

БЭ said...

орчуулгын ажил гэдэг ч хэн хүний дураараа хийдэг ажил биш байх өө. яахав орчуулъя гээд цаг зав гаргаад зориглосон нь сайшаалтай ч үг үсэг, утгыг нь редакторлоод өгдөг хүмүүс нь бас яагаад анзаардаггүй юм бол гэдэг л сонин. соц үед ч элдэв ном байтугай сонин хэвлэлд хэдэн мөр бичих гээд нилээн шалгуур давдаг байсан тухай мэдэх юм байна. ер нь хүний намтар мэтийг орчуулга ч бай ориг нь ч бай би огт худалдаж авч уншдаггүй шд хэхэ.