Хүчирхийллийн төлбөр өндөр

Өнөөдөр ямар аймаар зүрх өвдмөөр асуудал гараваа. Миний жаахан охидоос ялгаа юу билээ гэж баахан үймрэв. Энэ бол хувь хүний сэтгэлийн хөдлөл юм. Чухам ийм сэтгэлийн хөдлөлөөр өмнө нь бас хүчирхийлэлд өртсөн жаалуудад туслах хөдөлгөөн өрнөж олон залуус оролцсон гэж харж байсан юм байна. Мэдээж энэ бол сайхан хэрэг, гэхдээ өнөөдөр асуудлыг арай цаагуур нь ухаж бодож үзвэл яасан юм гэж бодлоо л доо.

Би өнгөрсөн жил хүүхэд бага насандаа ямар нэг сэтгэл зүйн цочролд орох том болсон хойно ямар үр дагавар үлдээдэг вэ гэсэн судалгаанд оролцсон юм. Дэлхийн хоёрдугаар дайн эхлэхэд финляндчууд бага насны 70000 хүүхдүүдийг аюулаас холдуулж швед дани уруу явуулж байсан гэдэг. Скандинавийнхны нэг сайн чанар гэх үү, тэд ямарваа нэг үйл явдлын бүртгэлийг маш чамбай хийдэг нь өнөө олон судалгаанд маш их хувь нэмэр болж байгааг дурдах хэрэгтэй байх. Тэгээд тэр цагаас хойш олон жилийн хойно швед уруу явуулсан хүүхдүүдийг олж тэдэнд эрүүл мэнд, сэтгэл зүйн үзлэг хийсэн гэж байгаа. Үзлэгийн үр дүн эцэг эхээс нь салгасан хүүхдүүд том болсон хойноо сэтгэл зүйн эмгэгт өртөх, архи тамхи, эмэнд донтох нь ижил насны гэртээ үлдсэн хүмүүсийг бодвол элбэг, шүлсэн дэх кортизолын хэмжээ өндөр байсан байна. Цаашлаад  тэд зүрх судасны өвчнөөр өвчлөх магадлал илүү өндөр байсан нь тогтоогдсон. Үүнтэй төстэй үр дүн бага насандаа хүчирхийлэлд өртөх, эцэг эхийн салалт, эцэг эхийн анхаарал сул, хайхрамжгүй байх, айлд өргүүлэх гээд олон тохиолдолд гардаг. За за бага юм чинь санах ч үгүй гэсэн тоомжиргүй хандлага хүмүүст ажиглагддаг. Хүүхэд өөрөө том болоод санахгүй ч таагүй үйл явдал сэтгэл зүй, бие махбодийн хувьд томоос том ул мөр үлдээгээд явдаг байх нь. Энэ ул мөр эрэгтэйчүүдэд илүү тод үлддэгийг бас дурдах хэрэгтэй байхаа.

Ингээд бодохоор өнөөдөр манай нийгэмд байгаа олон үзэгдлийн зарим хэсэг нь бид үр хүүхдээ яаж өсгөж хүмүүжүүлэхээс шалтгаалах нь. Өнөөдөр манай хүн амын дотор архидалт, ямар нэг юманд донтолт, амиа хорлох тохиолдол цөөнгүй гардаг. Энэ нь эрчүүдэд бүр олон тохиолддог. Ядууралтай холбож тайлбарлаад өнгөрөх нь бий. Гэхдээ зөвхөн ядуучуудад л ийм золгүй тохиолдол таараад байна уу гэвэл үгүй ш үү дээ. Хүүхдийн эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийлэл нийгмийн аль ч давхаргад гарч байна.

Зүгээр судалгаанд биш өөрийн ажиглалтанд тулгуурлаад гаргалгаа хийе л дээ. Гучаад оны хэлмэгдүүлэлтийн үед олон мянган буриад харчуул үрэгдсэн. Энэ бүлэг өнөө ч архи их уудаг гэсэн тодотголтой, ямар нэг холбоо байх уу? Түшиж тулах аав нь, өвөө нь, авга нагац нь яваад өгөх тухайн үеийн бага насныханд ямар нэг хэмжээгээр нөлөөлсөн байх уу? Тэр улс өсөөд бас л амьдралд хөлөө олох хэцүү дээр үр хүүхдэд нь бас нөлөөтэй.

За бүр наад захын жишээ, жаахан хүүхдээ өмдөндөө шээчихээр нь алгадаад авах энүүхэнд, тэрийг нэг их буруу зүйл гэж үзэхгүй. Одоо ямар болсон юм, намайг хүүхэд байхад эрэгтэй хүүхдийг чанга хүмүүжүүл гэсэн номлол явдаг байлаа. Чанга гэдэг нь зодуур үзүүл л гэсэн үг. Нэг хэсэг хүүхдээ орхиод гадаад явсан эцэг эх маш олон байлаа. Манайхан эрт гэрлэж хүүхэд гаргадаг тэр хэрээрээ гэр бүлийн салалт цөөнгүй тохиож, хүүхдүүд ээж аав аль нэгнээс нь хагацана. Нэг гэрт орж хүүхэд гаргахдаа албан ёсоор гэрлэдэг нь хэчнээн байдаг юм, нэгэнт гэрлэлтийн батлах үгүй бол орхиод явсан нэг нь үр хүүхдийнхээ өмнө хүлээх хариуцлага бараг үгүй. Энэ бүхний төлбөрийг энэ хүүхдүүд тэдний хүүхдүүд хийнэ. Эндээс гарах гарц бий юу?

Хуулийн хэрэгжилт байхгүй гэдэг хамгийн том зовлон. Гэр бүлийн хүчирхийллийн асуудалд хууль хүчнийхэн оролцохоор хохирогч давхар хохирдог нэг зовлон бий. Хүчирхийлэлд өртөх магдлалтай, өртөж байсан хүүхдүүдийг хянаж ажиж байх тогтолцоо хэрэгтэй байх. Энэ хэрэгжих бас л хэцүү. Цэцэрлэг сургуульд явдаггүй, эмнэлэгт бүртгэлгүй хүүхдүүдийг яаж хянах вэ? Дээр нь хүмүүсийн айл гэрийн хэрэгт оролцохгүй гэсэн нэг тийм үзэл байх. Бид өөрсдөө хөршийнхөө хүүхдийг өөрсдийнхөө үр хүүхдээс ялгалгүй үзэж, чих тавьж, өөрөө оролцохгүй ч асуудал хурцдах үед ядаж цагдаа дууддаг болчихвол ч. Яахав овоо хэдэн тохиолдолд хүмүүс оролцож, хүүхдүүдийг аварсан байдаг. Дараа нь тэр хүүхдүүдийн хувь заяа яаж эргэсэн бол?

Хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийг салгаад хэний асрамжинд өгөх вэ? Энэ талаар дүрэм журам хэр байдаг юм бол? Барууны орнуудад foster айлууд байдаг юм билээ. Төгс сайхан систем бас биш л дээ, гэхдээ үүнээс өөр илүү сайн шийдэл бий юу?

Хүчирхийллийн хор уршгийн тухай их ярьж, бичмээр хэрэгтэй байх. Энэ чинь болохгүй юм шүү гэж таниулж, тийм л байдаг гээд дөжирсөнийг бишээ гэж хэлж өгөх ёстой байх. Ядаж сургууль багшаас эхлээд хүүхдүүддээ хүндэтгэлтэй хандаж, зөв орчин ямар байдгийг үлгэрлэж үзүүлмээр. Өөр яамаар ч юм бэ дээ?