Шотланд нутгаар хэсүүчилсэн нь - 3

Хүүхдүүдэд маань хамгийн таалагдсан газар Стирлинг цайз (Stirling castle) байлаа. Гаднах хэрэм зарим барилга бүр 1380 аад онд баригдсан боловч 1543 онд онд Шотландын тавдугаар Жэймс хаан одоо байгаа хэлбэр зохион байгуулалтаар нь гүйцээсэн бөгөөд 1930 аад оныг хүртэл цэргийн түшиц газар байжээ. Шотландын тусгаар тогтнолын төлөөх хамгийн чухал тулалдаанууд мөн энэ хавьд болж байжээ.




Цайзын дотор цэргийн хуаран, хаад ихэсийн сууц, том гал тогоо, хаадын хүлээн авалтын том танхим, мөргөлийн сүм гээд нэг жижгэвтэр хотын дайтай юм билээ.




Цайзын хэрэм дээрээс холын бараа сайхан харагдах бөгөөд ойролцоо хадан толгой дээр бидний сайн мэдэх Уиллиам Уоллост (William Wallace) зориулсан дурсгалын цогцолборын цамхаг сайн харагдана. Энэ цамхагийг 1869 онд барьж дуусгасан юм байна. Энэ цамхагт дайчин эрийн хэрэглэж явсан сэлэм хадгалагдаж байдаг гэсэн. Бидний хувьд цаг давчуу таараад тийшээ орж амжаагүй.

Ам нээвэл...

Нээрээ ам нээсэн дээрээ нэг юмыг шүүмжлэхгүй бол унтаж чадахгүй шинжтэй. Өглөө босоод өнөөдөр сонин гарчиглаж суутал "Хүүхдийнхээ хүйсийг захиалж болно" гэсэн нийтлэл байх юм. Эхчүүд xоол хүнсний тусгай дэглэм баривал охин хүү аль хүссэнээ төрүүлэх боломжтой гэж бичжээ. Эмэгтэйчүүдийн "Хатагтай" эмнэлэг тийм үйлчилгээ үзүүлж байгаа бөгөөд эмч нар нь ийм боломжтой хэмээн баталж байгаа гэж бичжээ. Арай ч дээ, хэн нэг боловсрол нимгэн тийм юм яриад явж байвал хөөрхий дөө гээд өнгөрөх санж. Бүхэл бүтэн анагаахын сургууль дүүргэсэн эмч нар ийм юм ярьж хүмүүсийн толгой эргүүлж байгаа нь тун харамсалтай. Түүнийг нь манай тэргүүлэх эмнэлэг хэмээн нийтлэл бичиж байгаа Өнөөдөр сонины рэйтинг миний хувьд навс унав.

Хүүхдийн хүйс үр тогтоож буй эр бэлгийн эс X юм уу У хромсом тээж яваагаас хүү төрөх үү охин төрөх үү гэдэг шалтгаалнаа гээд арван жилд анх сонсож явлаа. Эмэгтэй хүний хоолны дэглэм үүнд яж нөлөөлөх нь тун ойлгомжгүй. Түүнээс хойш биологийн мэргэжлээр олон шатны сургууль дамжихад энэ зарчим өөрчлөгдөөгүй юмдаг. Харин манай монголд л ийм юм яригдаад түүнийг нь сонин сэтгүүлүүд нийтлээд байдаг нь гайхалтай. Жил гарны өмнө би бас хаана ч билээ төрөөгүй ургийн хүйс солино гэж уншаад бас л энд бичиж байсан.

Миний бодлоор энэ бол бусдыг хууран мэхэлж хэдэн төгрөг олох гэсэн оролдлого тэр ч утгаараа хуулийн энэ хүмүүс өмнө хариуцлага хүлээх хэрэгтэй байх. Ийм утгагүй юмыг хэвлэж дэвэргэж байгаа сонингийнхон бас л хариуцлага хүлээх хэрэгтэй болов уу. Зөвхөн дуулианы хойноос хөөцөлдөж үнэн зөв мэдээлэл хүргэх үүргээ мартах нь олон сонины хувьд энгийн үзэгдэл болсон мэт. Энэ талаар хэл ам хийх хүн гарахгүй юм байх даа.

Шотланд нутгаар хэсүүчилсэн нь-2

Алба амины ажилд нухлуулаад хавьд блогдох зав зай гарсангүй ээ. Бодоод байсан шотланд явсан сэтгэгдэл бүдгэрэх тийшээ болчихжээ. Уг нь сайн бэлтгээд чамбай бичлэг хийе гэж бодсон боловч тэр цагийг хүлээвэл мөд ирэхгүй оргиод маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушиг гээд хагас хугасаас нь оруулж байя гэж шийдэв.
Аялалын тухай ярихаасаа өмнө Соронзон, Сувдан охин хоёрт амласнаа мартаагүй байгаа шүү гээд дуулгачихъя. Жаахан тэсэж үзээрэй.

Бидний шотланд нутагт буусан анхны хот Хэлэнсбүрг (Helensburgh). Атлантын далайн Firth of Clyde гэх булан (peninsula-гэдгийг ингэж тааж орчуулаад байгаа эсвэл тохой гэх юм болов уу?) д орших 1776 онд байгуулагдсан рашаан сувилалын жижиг хот. Шотлаnдчууд далайн булан тохой эсвэл нуурыг Loch (лоx) гэж нэрлэдэг бөгөөд уг хотын байрлах булан Gare Loch нэртэй юм байналээ. Далайн шорвог агаар амьсгалж хэд хоноход хүүхдүүд маань хоолонд жигтэйхэн орсон.

Хажуу байрны хөршүүд тун найрсаг хэзээний танил хүмүүс шиг мэндэлж, яриа өрнүүлэх нь англид дассан бидэнд сонин байлаа. Хаанаас ирсэнийг маань сонирхоод монгол гэвэл "аан морьтой монгол, нутагтаа морьтой юу?" гэсэн нь бас тэр болгон таардаггүй асуулт байв. Ихэнхдээ "Монгол гэдэг чинь хаана байдаг билээ?" гэсэн асуултанд дассан надад тун аятайхан сэтгэгдэл төрүүлсэн юм. Хөршүүд ярих дуртай ч аялагад нь дасаагүй би хагас хугасxан ойлгох нь бас тиймэрхүү.