Хүнсний хямрал

Хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт өнөөдөр дэлхийн орон бүрт ямар нэгэн нөлөө үзүүлж эхлэв. Хамгийн түрүүнд ядуу зүдүү орны олон улсын байгууллагын тусламжинд дулдуйдаж амьдардаг хүмүүс өртөж, яах ийхийн зуургүй өлсгөлөнд нэрвэгдэх аюул нүүрлэв. НҮБ-ын хүнсний програм ямар нэг аргаар санхүүгжилтээ нэмэхгүй бол тэднийг тэжээж чадахгүйгээ зарлалаа. Монголд маань талх, гурил, будааны үнэ эрс өсч, тэтгэврийн хөгшид үүнд засгийн газрыг буруутган жагсаал цуглаан зохион байгуулж байх юм. Гайти, Индонезид энэ үнийн өсөлт нийгмийн тогворгүй байдал үүсгээд төрийн эргэлт гаргах шахлаа. АНУ-ын хүнсний бөөний худалдааны төвүүд нэг хүнд худалдах будаа, гурил, тоcны хэмжээнд хязгаарлалт хийжээ. Ийм хязгаарлалтыг америкчууд 30 аад оны хямралаас хойш үзээгүй билээ.

Ингэхэд яагаад ийм байдалд хүрчихэв? Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар хүнсний зүйлийн үнэ өссөн нь тийм ч их гайхаад байх хэрэг биш гэнэ. Сүүлийн гучаад жил дэлхийн хүн амын эрс өсөлт, Энэтхэг, Хятадын эдийн засгийн өсөлт, байгалийн баялагийн хомсдол, экологийн сүйрэл бүгд үүнд буруутай гэнэ.

Газрын тосны нөөц дундарч буй ч хэрэглээ өсч байгаа нь биднийг энергийн өөр үүсвэр эрэхэд хүргэсэн билээ. Спиртээр тэжээгдэх машины хөдөлгүүр ч зохион бүтээв. Үүний үр дүнд спиртийн түүхий эд болох эрдэнэ шишийн үнэ зөвхөн сүүлийн нэг жил 37% иар өсөж, газар газрын тариалнчид улаанбуудай тариалж байсан газраа ашгаа бодоод эрдэнэ шиш тариалж эхэлсэн байна. Шар буурцагны тариалалт сүүлийн жилд дариу 87% иар өссөн нь бас л энэхүү ургамлыг тариалах сонирхол бий болгожээ. Ингээд ирэхээр будаа болоод улаан буудай тариалах газар хомсдож түүнийг дагаад буудайны үнэ 130%, болоод будааны үнэ 74% иар тус тус өсчээ. Мэдээж хомсдол бий болсоныг ашиглаж улаан буудайн гол экспортлогчид болох Орос, Казахстан, Канадууд буудайн үнэ болоод экспортын татвараа нэмчихлээ. Энэхүү үнийн өсөлт буудай экспортлогч орнуудад ашигтай хэрэг болж байгаа юм байна.

Хүн амын өсөлт болоод газар тариаланд ашиглах боломжтой газар багасч байгаа нь хүнсний нөөц багасаж байгаатай бас л холбоотой. Хүн амын тоо өсөөд зогсохгүй нэг хүний хэрэглэх хүнсний хэмжээ ч бас сүүлийн хэдэн жил эрс өсчээ. Жишээ нь, 1980 онд хятад улсын нэг хүнд оногдох үхрийн махны хэрэглээ 20 кг байв. Тэгвэл энэ 2007 онд 50 кг болж өсчээ. Махны хэрэглээ өсөх нь эргээд цэвэр усны нөөцөнд халгаатай. Фермийн аргаар малласан үхрийн 1 кг мах бий болгоход 10000-20000 литр ус зарцуулдаг гэнэ. Бэлчээрийн үхэрт энэ тоо хамаарахгүй болов уу. Харин нэг кг буудайнд 1000-2000 литр ус зарцуулагддаг. Зөвхөн махаар жишээ авахад энэ. Тэгвэл цаана нь сүү, өндөг, ногоо, жимсний хэрэглээ бас л жил тутам тогтмол өсөж байгаа шүү дээ.

Экологийн тэнцвэрт байдал алдагдсанаас болоод үер усны гамшиг, цөлжилт бас л газар тариаланд тохиромжтой газрын нөөцийг багасгаж байгаа бас нэг хүчин зүйл юм. Багахан газраас илүү ашиг олоод авчих гэж элдэв химийн бодисоор хөрсийг бохирдуулна. Ингээд бодохоор даяарчлалын өнөө үед бүх юм хоорондоо уялдаа холбоотой, тийм болохоор байгалийн тэнцвэрт байдлыг хадгалж үлдэхийн тулд бүх хүн хамтран хүчин зүтгэх хэрэгтэй болох нь ээ.

Саяхан нэг сонин дээр одоо хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өслөө. Тун удахгүй хувцасны үнэ нэмэгдэнэ гэж бичсэнийг уншсан юм. Яагаад гэвэл тариаланчид үнэ нь өсч байгаа буудай, будаа, эрдэнэ шиш, шар буурцаг тариална. Хямдхан хөвөн тариалах сонирхол хэнд байх билээ. Хувцасаа өөрсдөө оёдоггүй бидэнд бас л тааруухан мэдээ.

Бидний хувьд ядаж улаан буудай болоод хүнсний ногооны дотоодын хэрэгцээгээ өөрсдөө болгодог болчихсон. Уг нь хүн ам цөөтэй манайд болчихмоор л санагдаад байх юм.