Earth day

Энэ өдрийг АНУ -д байгал хамгаалах өдөр болгон тэмдэглэсээр гучаад жил болжээ. Миний энд өнгөрөөсөн хэдэн жилээс сүүлийн хоёр гурван жил нь энэ өдрийг арай илүү өргөн хүрээтэй тэмдэглэдэг болсон юм шиг ажиглагддаг. Хүрээлэн байгаа байгал орчны бохирдол, уур амьсгалын өөрчлөлт, озоны цоорхой, байгалийн нөөц баялаг дундарч байгаа гээд тулгамдсан асуудлууд эдийн засагт мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлэх болсон учраас тэр биз дээ.
Энэ жил сонин хэвлэлээр хувь хүн хүрээлэн байгаа орчноо хамгаалахад юу хийж болох талаар олон сонин зөвлөгөө нийтэлсэн нь санаанд нийцлээ. Нэг өдөр юм чинь гээд гарсан зөвлөгөөнүүдийг биелүүлэхийг хичээлээ.
Хувь хүний хүрээлэн буй орчиндоо үзүүлүэх нөлөөг "carbon footprint" гэсэн нэгжээр илэрхийлдэг. Энэ нь тухайн хүн хэр их нүүрстөрөгч бий болгож байгааг хэмжих гэсэн оролдлого юм. Дэлхийд амьдрах амьд биет болгон амьсгалах, хооллох, бодисын солилцоо явуулахдаа нүүрстөрөгч бий болгож байдаг. Бусад амьтан ургамалтай харьцуулахад хүний бий болгож байгаа нүүрстөрөгч асар их, бид зөвхөн хооллож амьсгалахдаа биш өөрсдийн амьдрах тав тухтай орчноо бий болгох, тээвэр, хувцаслах тэр ч байтугай зугаацахын тулд нүүрстөрөгч үйлдвэрлэдэг билээ.
Өнөөдөр би энд бидний өдөр тутам өргөн хэрэглэдэг зүйлийн нэг болох гялгар уутны тухай бичмээр санагдлаа. Өнөө үед хаана ч гэсэн дэлгүүрээс юм худалдаж авахад, худалдаж авсан барааг гялгар уутанд хийж өгдөг. Эндхийн нэг супермаркет жилд 900 мянган уут хэрэглэдэг гэсэн тооцоо гарчээ. Гэтэл Нью Иорк хэмээх энэ том газар хэдэн мянган дэлгүүр хоршоо бий гэж үзвэл жилд хэрэглэдэг уутны тоо хэдэн зуун саяар тоологдох нь ээ. Америкчууд жилд 100 тэрбум уут хог дээр хаядаг гэсэн тооцоо хаа нэгтээ харж байсан санагдана. Түүнээс зөвхөн 0.6% нь л дахин боловсруулагддаг аж. Тэгвэл 100 сая уут зөвхөн үйлдвэрлэхэд 430 мянган галлон (нэг галлон дөрвөн литртэй тэнцэнэ) газрын тос зардуулдаг гэнэ. Харин ганц ширхэг гялгар уут хөрсөнд задрахад 1000 жил хэрэгтэй. Ингээд бодохоор гялгар уут гээч манай дэлхийг бохирдуулахад том хувь нэмэр оруулж байгаа биз.
Манайх гэдэг айл хоолны цүнх, даавуун тор хэдийг аваад хэдэн сарын нүүр үзэж байна. Дэлгүүр очихдоо цүнх саваа аваад очно. Эндхийн олон дэлгүүрүүд өөрийн савтай ирсэн улсыг бүртгэж янз бүрээр урамшуулдаг болоод байгаа. Ингэснээр манайхаар хөглөдөг уутны хог байхгүй болсон, дээр нь байгал дэлхийдээ хэрэгтэй зүйл хийж байна гэж бодохоор сэтгэл өег сайхан байгаа.
Сан Франциско хот том дэлгүүрүүдийн сүлжээнд гялгар уут хэрэглэхийг хорьсон гэж манай эндхийн сонинд бичжээ. Францад уутаа дэлгүүрээс худалдаж авна. Худалдаж авсан уут урагдахад дэлгүүр үнэгүйгээр нөхөж өгдөг нь сайхан санагдаж байсан.
Миний багад монголд гялгар тор нүдний гэм байлаа. Айл бүр даавуун тороор хүнсээ цуглуулдаг байсан нь зөв зуршил байжээ. Миний блогоор орж гардаг та бүхэндээ гялгар тор хэрэглэхээс аль болох татгалзаарай гэж уриалах байна. Хүний өөрийн нутагт байх нь хамаагүй, ингэхэд бид чинь нэг л дэлхий дээр амьдарч байгаа шүү дээ.
Нэмээд алив цахилгаан хэрэгсэлээ хэрэглээгүй үедээ залгуураар нь салгах, хүнгүй өрөөний чийдэнгээ унтрааж байх, хогоо ангилж хаях, сайн хаагддаггүй усны цоргоо засах, жижгээр савласан ус хэрэглэхээс зайлсхийх гээд цаг зав, мөнгө шаардахгүй олон зүйлийг хийж болох нь ээ. Хүн бүр сэтгэл гаргавал үр дүн нь бидний үр ач нартаа хүргэх бэлэг болох юм шүү.