Энэ номыг хоёр жилийн өмнө тавилгүй сууж уншсан юм байна. Миний хувьд баримтанд тулгуурлах гэж оролдсон, аль нэгнийг муулах эсвэл сайлах гэж оролдолгүй, сэтгэлийн хөөрөлгүй, хүнд түүхийн талаасаа зөв бичсэн гэж дүгнэсэн. Номны хөндсөн хамгийн гол асуудал нь Чингис хаан, түүний бий болгосон эзэнт гүрэн орчин үед бидний амьдралд хэрхэн нөлөөлсөн бэ гэдэг байлаа, энэ нь гадны уншигчдад тун сонирхолтой байх нь дамжиггүй.
Шуудан холбоо, гадаад паспорт, дипломатын халдашгүй эрх, цаасан мөнгө, зээлийн карт чухам Монголын эзэнт гүрний үед хэрэглэгдэж эхэлсэн байна. Өрнө дорны харилцаа ч чухам л энэ үед цэцэглэж, худалдаа арилжаа өндөр хөгжиж байжээ. Энэ харилцаа холбоо урлагт хэрхэн нөлөөлсөн талаар хийсэн судалгаа их байдаг юм байна. Хэдэн жилийн өмнө Нью Иоркийн урлагийн музейд "Legacy of Gengis Khan" гэсэн үзэсгэлэн гарч, ойрх дорнод болоод европын урлагт монголын байлдан дагуулалт хэрхэн нөлөөлсөн тухай олон үзмэр тавьж сонирхолтой лекц, баримтат кино гарч байсан юм.
Миний хувьд цэргийн тактик, монголын цөөхөн хүнтэй арми яагаад тэр их амжилт гаргасныг тайлбарласан хэсэг шинэ бөгөөд сонирхолтой байлаа. Энд нүүдэлчдийн хоол хүнс, амьдарлын хэв маяг гээд олон талтай анализ хийжээ. Түүнээс гадна монголчууд зүүн европ хүрээд цаашаа мал бэлчээрлэх тохиромжтой газар байхгүй байсан учраас аян дайнаа зогсоосон гэдгийг сонсож байгаагүй юм байна лээ.
Зөвхөн аян дайн хийхдээ амжилттай байгаад зогсоогүй, их гүрэнд явуулж байсан бодлого бас анхаарал татсан юм. Хубилай хаан хятадад нийтийн сургууль анх байгуулжээ. Эргээд бодоход монголчууд л хятадыг нэгтгэж, засаг захиргааны бодлогыг шинэчилж олны талархал хүлээж байжээ.
Энэ номыг уншсан хэн бүхэн Чингис хаан цэргийн жанжин байгаад зогсоогүй, ухаалаг улс төрч, прагматик бодлоготой хүн байсныг олж мэдэх байхаа. Асар том гүрэн байгуулсан ч өөрөө тун энгийн амьдардаг байсныг бас дурдах хэрэгтэй гэж санана. Юань гүрний үед монгол хаад ноёд ордны хашаан дотор гэр барин, жилдээ хэдэн удаа бууриа сэлгэж амьдарч байсан нь анхаарал татсан юм байна.
За тэгээд нэлээн дээр уншсан болохоор бас бус зүйлийг орхигдуулсан байж магадгүй, ямар ч гээд боломж олдвол хүн бүрийг уншаарай гэх байна.
13 comments:
Surhii nom baina. Minii neg tanil Chingis Khaan -Dayarchlal gesen sedveer erdmiin ajil hamgaalsan. Dayarchlal unu ertnii uhagdahuun yum, Chingis uunii chini undsiig tavisan yumaa geh zergeer Chingisiin yavuulj baisan bodlogoor tailbarlan yarina. Ter Hyatadiig uls shig uls bolgoj tavisan hun bol Chingis gej Baabar bas nomondoo ontsolson baidag.
Orosyg ch bas uls bolgoson shuu dee. Arsun
зөвхөн хятадыг ч биш бас өдгөөгийн орос их гүрнийг бий болгосон юм шүү дээ.
Destiny>> Tuuhiin hun bish bolohoor shine zuil olniig medej avsan gej bayarlaad baigaa. Holiig sain hardag hun baijee, odoo bid tegej harj chadahgui ooroo oortoo nuh uhaad baih shig. Uldeesen oviig n' oligtoi avaad yavj chadahgui baina daa gej haramsmaar.
Arsun, artagnan- артаньян>> Ter bas yah argagui unen shuu. Hoyor tom horsh bii bolgood dund n' havchuulagdaad uldchihdeg. Odoo bolohoor deerelhuulen aldaad baih n' tuuhiin tohuurhal ayatai.
Тэр үед оросууд сибирлүү түрж ороогүй байсан цаг.
Ганга эгчийн бичсэн нэг бичлэгт байсан. Манайх Орос, Хятад хоёрын дунд Монгол улсыг жийргэвч бүс болгох зорилгоор орхигдуулсан юм гэдэг харин үнэн байхаа.
Их хаадын үед Монгол улс бол тэр үедээ одоогийн Америк шиг бодлоготой, бусдыг дагуулах чадвартай байсан юм шүү.
Ene nomiig avsan gehdee muzein zoruilalttaigaar hadgalj baigaa neg jaahan uhaan orhooroo unshina. ;D
Zaya>> Jiirgevch baih n' nogoo hoyor irtei hutga gedeg shig sain muu ali aliniig l daguulsan yum shig sanagdah yum.
barimalch>> Unshaad setgegdelee huvaalcaarai.
"Mongoliin ezent gurnii yed... udesh oroi gantsaar yavah zaluu ohind aih tugshuurgui tiim amgalan bailaa...ene n Pax Mongolica yum" gej turkiin 1 tuuhch bichsen yum gesen (frencheer halit harsan yum bna). Ene bol yaah argagui ter yeiin dayarchlal, enh taivanch Negdsen undestnii bodlogo baisan yum bilee. Bidend baharhah yum ih bainaa.
ene angli heltnuud Genghis gedegee zuv bolgoj bichmeer yum shigee.
Dajgui nom sanagdsan, gehdee zarim sudlaachid jaahan hetruulchihsen gej yarijiisan shig sanajiina
tn192>> Yamar ch tuuhiin nom shuumjleltei tulgarna l daa. yalanguya manaihan shig nuudliin soyoltoi ard tumend bichij uldeesen barim coohon bolohoor olon zuilm deer speculation taamag todii baih n' olontaa.
Digital Memory sure is becoming cheaper these days. I wonder when we will finally hit the ratio of 1c to 1 Gig.
I'm eagerly anticipating the day when I will finally be able to afford a 20 TB harddrive, haha. But for now I guess I will be content with having a 16 GB Micro SD in my R4i.
(Posted by Nintendo DS running [url=http://kwstar88.zoomshare.com/2.shtml]R4i DSi[/url] QDos)
Post a Comment