Нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд

Энэ сарын эхээр ийм нэгэн хуралд суусан маань олныг бодогдуулж, ямар нэг юм бичих санаа төрүүлсэн юм. Нөхөн үржихүй гэхээр эмэгтэйчүүд охидын эрүүл мэнд голлох байр суурь эзлэх нь зүйн хэрэг боловч, сайн тунгааж үзвэл эрэгтэй эмэгтэй гэж ялгалгүй нийт хүмүүсийн эрүүл мэндийг хөндөж ярих нь зүйтэй санагддаг юм. Гэхдээ энэ хуралд эмэгтэйчүүдийн болоод нярай хүүхдийн эрүүл мэндийн асуудал зонхилж, тухайн салбартаа нэрд гарсан эрдэмтэд хамгийн сүүлийн үеийн судалгааны үр дүн болоод энэ үр дүн жирийн хүмүүсийн амьдралд хэрхэн нөлөөлөх тухай ярилцав. Эмэгтэйчүүд болоод нярай хүүхдийн эрүүл мэнд тухайн улсын эдийн засаг болоод хөгжлийн түвшинтэй нягт холбоотой, хөгжингүй орнууд эрүүл мэндтэй холбоотой судалгааны үр дүнг шуурхай хэрэгжүүлж энэ нь эх хүүхдийн эрүүл мэндэд богино хугацаанд нөлөөлж чаддаг бол, ядуу улсад байдал эсрэгээр.

Статистикийн тоо баримтаас үзвэл манай монгол эх хүүхдийн эндэгдэл харьцангуй өндөр орны тоонд ордог нь сэтгэл эмзэглүүлэв. Эрүүл мэндийн байгууллагын бүтэц болоод нэг эмчид ногдох өвчтөний тоогоор барууны орнуудаас нэг их хол ялгаагүй хэрнээ эндэгдэл их байдаг нь нөгөө л хөрөнгө мөнгөний асуудал болов уу гэж бодож болох ч, нөхөн үржихүйн асуудлын цогц бодлого дутагдаж байгаа нь харагдаад байх шиг.

Хамгийн түрүүнд мэдээлэл охид эмэгтэйчүүдэд цагаа олж хүрч чаддаггүй болов уу. Гэр бүл төлөвлөлт, жирэмснээс хамгаалах аргууд, бэлгийн замын өвчний талаар мэдлэг дутуу. Тодорхой үеийнхэнд жирэмснээс хамгаалах цорын ганц арга нь үр хөндөлт болчихоод байсан үе бий. Харин одоо байдал арай дээрдсэн болов уу гэж найднам. Амьдарч байгаа орноороо жишээ авбал анх өрхийн эмчид бүртгүүлэхэд заавал ирж үзүүл гээд ерөнхий эрүүл мэндийн талаар асууж, өвчний түүхийг бүртгэж авахаас гадна, жирэмснээс хамгаалах ямар арга хэрэглэдэг вэ гэж заавал асуудаг юм байна. Хэрэв шаардлагатай гэж үзвэл тухайн хүнд ямар арга (эм бэлдмэл, ерөндөг гээд) аль нь тохирох талаар зөвлөгөө өгөөд, гэр бүл төлөвлөлттэй холбоотой зардал даатгалаас гардаг болохоор хувь хүн өөрөө төлбөр төлөх шаардлагагүй гэдгийг ойлгуулдаг. Ингэхээр хэн ч бай төлбөрийн чадвар харгазахгүйгээр хэзээ үр хүүхэдтэй болох эсэхээ зохицуулж чадна гэсэн үг. Миний бодлоор манайд ийм хувилбар тохирох юм шиг. Нэгэнт хүмүүс ямар нэг байдлаар даатгалд хамаарагддаг, эрүүл мэндийн салбар ерөнхийдөө төрийн мэдэлд байгаа болохоор (энэ бол бас миний л бодол, байдал яг амьдрал дээр өөр байж болох юм) төсөвлөсөн мөнгөний тодорхой хэсгийг гэр бүл төлөвлөлтөнд зарцуулах боломжтой болов уу. Хүсээгүй жирэмслэлтээс үүсэх өвчлөл, хараа хамгаалалтгүй хүүхдийн тоо багасаад ирэхээр энэ асуудалд зарсан мөнгө эргээд төсөвт хэмнэгдэх юм уу гэж санах юм.

Иргэн эрүүл бол засгаас гарах хөрөнгө мөнгө хэмнэгдэх тул сэргийлж болох өвчнөөс урдчилан сэргийлэхэд анхаарал хандуулах нь чухал. Хамгийн энгийн жишээ бол савны амсарын хавдар юм. Энэ хавдарыг 100% HPV (human papilloma virus) гэх бэлгийн замаар халдварладаг вирус үүсгэдэг. Баруун Европ, Хойд Америкийн судалгаагаар эмэгтэйчүүдийн 80% хувь нь энэ вирусны халдвар авдаг. Халдвар авсан ихэнх хүмүүст ямар нэг шинж тэмдэг илрэхгүй эдгэдэг бол 10-20% нь савны амсарын хорт хавдраар өвчилдөг гэнэ. Хөгжингүй орнуудад савны амсарын эсийн шинжилгээнд эмэгтэйчүүдийг 25 наснаас нь эхлэн хамруулсанаар хавдарыг эрт оношилж өдгөө ийм өвчний улмаар нас барах нь эрс цөөрсөн, тийм ч учраас олон сая доллар жил бүр эрүүл мэндийн төсвөөс хэмнэгдэх болсон гэх. Цаашлаад энэ вируснээс урдчилан сэргийлэх вакцин бий болгоод өсвөр насны охидыг вакцинжуулалтанд хамруулж байгаа юм байна. Вакцин өөрөө өртөг өндөртэй ч хуралд энэ талаар илтгэл тавьсан судлаачийн ярьсанаар бол ямар ч гэсэн хавдар эмчлэх зардлаас хамаагүй бага гэж ойлгов. Цаашлаад хөвгүүдийг ч бас хамруулахын чухлыг дурдаж байна лээ.

Хэдэн жилийн өмнөх байдлаар манайд эсийн шинжилгээ хийх боломж байхгүй гэж нэг эмч хэлсэн санагдана. Дараа нь барууны нэг байгууллагын хандиваар нэг хэсэг эмэгтэйчүүдэд шинжилгээ хийсэн тухай сонин дээрээс уншиж байлаа. Одоо чухам шинжилгээ хийх лабораторийн боломж хэр болсон юм. Болдог бол үүнд анхаарлаа хандуулж шийдэх хэрэгтэй санагдана.

Би гэдэг хүн хурал дээр сонссоноо эв хавгүйхэн сараачив. Та бүхэн санал бодлоо хуваалцвал баярлана. Эрүүл мэнд гэдэг хамгийн чухал асуудал дээр нь нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд гэдэг манайх шиг цөөн хүн амтай улсад бдологын хэмжээнд анхаарал тавих ёстой болов уу гэж мунхаглав.