Thursday, May 29, 2008

Хүүхдийн яриа

Гадаадад өсч буй монгол хүүхдүүдийн хэлний асуудал олон эцэг эхчүүдийн толгойны өвчин болоод байгаа билээ. Миний хувьд энэ асуудалтай орооцолдоод овоо хэдэн жилийг барсан ч тоймтой үр дүнд хүрч чадаагүй л явна. Хүү маань энд анх сургуульд орсон болохоор ч тэр үү, ярих уншихдаа англи хэл түлхүү хэрэглэх гээд байдаг юм. Дараа ар гэрийн шаардлагаар монголд гурван жил болоод ярианы чадвар сайжирсан ч үгийн баялаг муутай хэвээрээ. Монгол хэл дээр ном уншдаггүйтэй нь холбоотой юм болов уу гэж бодоод байгаа. Нөгөө талаар би гэдэг хүн ажлын хойноос хөөцөлдөөд уйгагүй зааж сургаагүй буруутай хүн.
Бодоод байхад яриандаа сайн ч англи хэлийг сайн эзэмшсэн гэж хэлэхэд бас хэцүүхэн санагдана. Энд бас л нөгөө цөөхөн тооны үг хэрэглэж ярьдаг гэсэн шүүмж байнга дагаастай. Энэ нь сургууль гэр хоёрын хооронд л явж, гэрийнхнээсээ өөр хүмүүстэй нэг их харилцаад байдаггүйтэй холбоотой байж мэдэх. Эцэг эх нь ажил ихтэй үедээ гэртээ орой ирж гэрийн даалгавар, хоол унд гэсэн аж ахуйн хязгаарлагдмал сэдвээр цөөхөн үг оролцуулж яриад л унтах цаг болчихоор аргагүй юм болов уу даа. Уг нь хүүхдүүдийнхээ хэлсэн ярьсан хөгтэйг бичих гэсэн бөөн шүүмжлэл болоод явчихаваа.

Охин маань дуу дуулах их дуртай. Хэл яриа нь зүгшрээгүй болохоор зарим дууных нь үг ойлгогдогхүй ч, аяыг нь зүглүүлээд аялчихна. Саяхан ингэж дуулав:
Ээдий бийдээ бишээ
Ээжээ ааваа угааяа
Булцгар гараа үрээд хөөрхөн харагдсан гэж. Ээж аав нь угаачихмаар халтар харагдсан бололтой.

Охин амьтны зурагтай номноос пингвиний зураг харж удаан сууснаа:
- Ээжээ пингвинд шомбоо байхгүй, одоо яах уу? гэсэн.

Хүү маань багадаа машины марк сайн мэддэг байлаа. Нэг өдөр цэцэрлэг уруугаа явж байгаад олимпийн таван цагирагтай хашаа харчихаад:
- Ээж энэ ауди байна гэж билээ.

Нэгдүгээр ангид байхад нь хичээл дээр Мартин Лютэр Кингийн тухай үзэж, алдартай "I have a dream" илтгэлийн тухай ярьжээ. Хүү гэртээ ирээд:
- Ээжээ "I don't have a dream" гэхээр нь гайхасхийж:
- Яагаад гэсэн чинь
- Би таг унтдаг юм чинь гэсэн. Dream гэсэн үг зүүд, мөрөөдөл гэсэн хоёр утгаар хэрэглэдгийг мэдэлгүй будилсан нь тэр байж.

Дөрөвдүгээр ангид орсон хойноо:
- Ээжээ би монголоо санаад аа гэснээ
- Монголд бүмбүүшиг гэдэг юм байдаг тээ? (Түмбүүшиг гэдэг үгийг яагаад ч юм санаж). Жаахан байснаа
- Нэг мундаг дуучин "Хүүрий хүүрий" гэж радиогоор дуулдаг (Гүүргий гүүргий) гэв.

Монголд очоод өөрөөсөө дүү үеэлтэйгээ тоглож байгаад
- Миний дүү яг иймэрдүү чулуу олоод ир гэсэн. Манай гэрийнхэн одоо ч шоглож иймэрдүү гэж ярихаар тун дургүй, иймэрхүү гэж хэлээч гэж засдаг юм.

Хүү эмээтэйгээ утсаар ярьж байна. Эмээ нь математик дээр юу үзэж байна гэсэн чинь:
- Юу гэдгийг нь монголоор мэдэхгүй юм үзэж байгаа гэж ярихыг сонсоод дууссаны хойно нь:
- Миний хүү юу үзэж байгаа гэнээ?
- Aa, нөгөө distribution гэв. Уг нь би юу үзэж байгааг нь монголоор орчуулж өгөх гэсэн бас өөрөө монголоор хэлж чаддагүй ээ.

9 comments:

Cаарал said...

Helnees gadna setgelgee ni gadaad bolchih baih gedgees l ih sanaa zovj baina daa. Zunii amraltaar ni bainga mongol yavuulj baihiig hicheedeg ch ovchin garaad baigaa bolohoor ene jildee bolihoos. Uul ni ooroo yavah durtai, haayaa mongold ovoo emee deeree ochmoor baina gedeg.

Ter boljmoriin ajilluulj baigaa site ih zugeer sanagdsan. Demjeed bayajuulaad ogvol huuhduudiig maani mongol hel, mongol setgelegeenees ni hondiiruulehgui baihad baga ch gesen demtei sanagdana.

Дeстини said...

Хөгжилтэй юм. Анх хэл сурж байхдаа охин маань "I am tigred" гэж билээ. Нэг иймэрхүү зүйл хүмүүс ядрахаараа хэлээд байна гэж ойлгосон байсан, бид одоо ч гэртээ энэ хэллэгийг хэрэглэдэг.

ganga said...

huudee chi europ setgelgeetei azi caraitai 'banan' gesen chin ta tegvel 'limon' gedeg yum bna. (halaglal-minii blog neese anhni bichlegt bii)

mind said...

magadlal bish yumaa, hyazgaar, integral, martchihaj, temdeg bodlogiig ni harval sanah baihaa

Anonymous said...

Bi neg udaa orost torood bagdaa end irsen odoo bur ger bultei gaigui ajil toroltei bolchihson huntei uulzsan orsoor barag neg ch ug medehgui bsn. Aav n oros eej ukrain geed, yur n tsagaachidiin niitleg baidal baihaa.

Gehdee jishee n Mongold baigaa hyataduud hoorondoo dandaa hyatadaaraa yarij baina, Mongold baigaa kazakuud eh soyloo hatuu hadgalsan baigaa.

Barimalch

peakfinder said...

саарал >> heleed yu geh ve. ter bolgon sanasnaaraa mongol yavuulj bas chadahgui yumaa. tomiig n' turshlaga dutaad neg tiimerhuu, odoo bagiigaa l bagaas n' anhaarch aldaagaa zasah sanaatai. gehdee l sanaanii zorgoor bolohgui yumaa.
дeстини >> neeree hachin sonin yum ih helcgeedeg shuu.
ganga >> tanii bichlegiig unshij baisan yum bainaa. anh irehed n' busdaas sondgoirohguihen shig, hel us oligtoi suraasai gej bodoj baisnaas, mongol bish bolchih vii gej bodoogui yavsan yum bilee.
mind >> bi nom devteriig n' uzej amjaagui l yavna. ooroo mongol hel deer uzej baigaagui bolohoor yu gedgiig n' medehgui gesen.
barimalch >> yos zanshlaa hatuu morddog uls oor baih yum bilee. bid odoonoos l ene tuhai bodoj yum hiihgui bol...

бж said...

Manai huuhed bas ih goyo goyo yarinaa. Hereg bolbol uuriiguu duudaarai gej helj baigaa yum genee, namaig heregleheer bolbol duudaarai ch gej baih shig.
2 jil garan bolj baigaa manai huuhed ingej baihad end tursun, bagadaa irsen huuhduud bol arga ch gui biz.

Anonymous said...

Quebec: Manai ohin 2006 onii shine jileer Mongoldoo ochij Nairamdal zuslangiin bayart orood erunhiilugch Bagabanditai hool idsenee ingej yariv: Eej ee, bi Monsieur "Big band" -tei hool idsen... Baga erunhiilugch maani Big bolchihson shuu.

Бат-Отгон said...

Хэхэхэ хөгжилтэй л юм байна. Гэртээ Монгол дунд сургуулийн монгол хэл, уран зрхиол, математик, физик, хими гээд номуудыг бүгдийг нь цуглуулаад үзсэн юмыг нь монголоор юу гэдэгийг харуулж байвал зүгээр л байх. Distribution гэж Түгэлтийг хэлж байна.