Friday, January 18, 2008

Хорь түмэдийн Хорилдай мэргэний домог

Гангаагийн хүсэлтээр эмээгийнхээ ярьж өгсөн хувилбарыг сийрүүлж тавья. Бага байсан болохоор зарим нарийн ширийнийг санахгүй юм.
Эрт дээр Хорь түмэдийн Хорилдай мэргэн хэмээх гөрөөчин байж гэнээ. Тэр нэг удаа Байгал нуурын эргээр гөрөөлж яваад, тэртээ холоос хэсэг хун шувуу нуурын эрэг дээр буухдаа өд сөдөө тайлж, үзэсгэлэнт охид болон хувирч усанд орж наадахыг харжээ. Түүнээс хойш тогтсон цагтаа очиж охидыг бургасанд нуугдан хардаг байв. Цаг хугацаа өнгөрөхөд үзэсгэлэнт бүсгүйчүүдийн нэгнийг онцлон хайрлах болж гэнэ. Тэгээд нэгэн өдөр хун шувуудыг ирж өд сөдөө тайлахад нь онцолж таалсан бүсгүйн өдөн дээлийг нуучихаж гэнэ. Буцах цаг болж бүсгүйчүүд хун шувуу болон нисэхэд дээлээ нуулгасан нэг нь аргагүй хойно хоцорч, Хорилдай мэргэний эхнэр болж амар жимэр хэдэн жил амьдарч, арван нэгэн хүү төрүүлсэн гэдэг.
Харин нэг удаа бүсгүй нөхрөөсөө миний өдөн дээлийг гаргаж үзүүлээч, өмсөж үзье гэж гуйжээ. Хорилдай мэргэн хэдэн жил хамт амьдарч, олон хүүхдийн эцэг эх болсон болохоор олон юм бодолгүй гаргаад өгтөл бүсгүй дээлээ өмсөж хун шувуу болоод тооноор нисч гарахын даваан дээр Хорилдай мэргэн хөлнөөс нь барьж аваад, татаж дийлэхгүй гар алдрахын цагт, за чи ингээд яваад өгдөг байж, харин үлдэж байгаа хөвүүддээ нэр өгөөд яв даа гэхэд хун шувуу гэрийг тойрон Галзууд, Хуасай, Хүбдүүд, Гушад, Шарайд, Харгана, Худай, Бодонгууд, Хальтан, Цагаан, Батанай хэмээн ганганаад нисэн одсон юм гэдэг. Эдгээр арван нэгэн хөвүүн хорь түмэдийн арван нэгэн овгийн эцэг бөгөөд манайх гэдэг айл Хуайсай эцгийн удам юм шүү дээ гэж ярьж билээ. Хорь түмэдийг хун шувуу гаралтай гэсэн тодотгол энэ домгоос үүсэлтэй юм гэнэлээ.

7 comments:

ganga said...

Хуасай овгийн хамаатан басганд хонин хайхан домог хөөрсөнд Харгана овгийн хамган талархаж байна гээш.

Barimalch said...

Buriadiin domog baina.

Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэ said...

За чи чинь тэгвэл буриад басган болж таараваа. Сайхан домог бна.

peakfinder said...

ganga>>Dutuu hagas togtoosonoo bichmer bolson n' ter. Am damjsan yum bolohoor hun bur oor oor huvilbar heldeg baihaa. Buriad baavaitai bolsonoo olj medeed bayarlav.
barimalch>> yag tiim.
бумэрдэнэ>> Aaviinhaa udam sudraa dagaval buriad basgan ch yu baihav, samgan yum uu daa. Basgan gej duudah hun coorood l baih yum. Onoodor hoyor duuduulaad bayarlaad hol gazar hurehgui yavna.

Anonymous said...

mash goy domog te, baga baihad sonch baisan yum baina.
telmen

peakfinder said...

telmen>> tiim shuu, bagadaa sonsoj baisan ulger domgoo martchihgui yumsan gej bodood l. bidnii ur huuhded heleed ogoh hun coohon boloo yu gej bodogdood baidag yum.

ZAYA said...

Сайхан домог байнаа.